«Κρίσεις Πανικού: η μάστιγα της σύγχρονης εποχής;»Θα μπορούσαμε να πούμε πως οι κρίσεις πανικού αποτελούν τη μάστιγα της σύγχρονης εποχής. Τα τελευταία χρόνια όλο και συχνότερα ακούμε τον όρο «Κρίσεις Πανικού» ως ένα πρόβλημα που δυσχεραίνει και επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό τη ζωή πολλών ανθρώπων. Στο γραφείο μου προσέρχονται καθημερινά πολλοί άνθρωποι που ταλαιπωρούνται από συμπτώματα της συγκεκριμένης κρίσης. Ας δούμε παρακάτω λοιπόν τι ακριβώς είναι οι κρίσεις πανικού, ποια είναι τα αίτια που τις προκαλούν, τα συνηθισμένα συμπτώματα, πόσο επηρεάζουν τη ζωή ενός ατόμου και με ποιους τρόπους μπορούν να αντιμετωπιστούν.
Η κρίση πανικού ανήκει στο φάσμα των αγχώδων διαταραχών. Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα περίπου το 1-4% του πληθυσμού παθαίνει κάποια στιγμή στη ζωή του κρίσεις πανικού σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα. Η συχνότητα εμφάνισης είναι μεγαλύτερη σε άτομα μεταξύ 20 και 40 ετών. Στις γυναίκες η διαταραχή είναι 2 έως 3 φορές συχνότερη σε σύγκριση με τους άνδρες.
Τις περισσότερες φορές μια κρίση πανικού εκδηλώνεται εντελώς ξαφνικά. Ο τρόπος εμφάνισης και τα συμπτώματα των κρίσεων δεν είναι πάντα ίδια. Το άτομο που εκδηλώνει μια κρίση πανικού παρουσιάζει αιφνίδια επεισόδια φόβου και άγχους. Η διάρκεια μιας τέτοιας κρίσης είναι πολύ σύντομη, συνήθως μερικά λεπτά (5-10) από τις πρώτες ενδείξεις έως την κορύφωση.
Ας δούμε τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα μιας κρίσης πανικού. Η κρίση πανικού συνοδεύεται από μια σειρά έντονων και επώδυνων σωματικών και γνωστικών συμπτωμάτων που κάνουν το άτομο να υποφέρει. Τέτοια συμπτώματα είναι ζάλη και τρέμουλο, ταχυκαρδία και φτερουγίσματα, τάση λιποθυμίας, έντονη δύσπνοια, μυϊκή ένταση και σφίξιμο, κράμπες και μούδιασμα σε διάφορα μέρη του σώματος, τσιμπήματα, αίσθημα βάρους στο στήθος, αίσθημα πνιγμού (λόγω έλλειψης αέρα), αίσθημα αστάθειας και έλλειψης ισορροπίας, ναυτία και τάση προς έμετο, έντονη εφίδρωση, εξάψεις και ρίγη, αίσθημα πως σβήνει εξαιτίας όλων των συμπτωμάτων που προαναφέρθηκαν.
Το άτομο που παθαίνει για πρώτη φορά κρίση πανικού πιστεύει πως παθαίνει έμφραγμα ή εγκεφαλικό ή ακόμη και πως «τρελάθηκε». Εκτός από τα σωματικά συμπτώματα η κρίση πανικού συνοδεύεται και από τα ακόλουθα ψυχικά συμπτώματα: υποχόνδρια συμπεριφορά σε σχέση με την υγεία, φόβος του ατόμου πως χάνει τον έλεγχο και οδηγείται στην παράνοια, φόβος για την απώλεια της ζωής, φόβος πως θα ζει μόνιμα με την κρίση πανικού και τα βασανιστικά συμπτώματα που τη συνοδεύουν και πως αυτή η δυσάρεστη εμπειρία θα επαναλαμβάνεται συνέχεια, αποφυγή των κλειστών χώρων ή χώρων όπου συναθροίζεται πλήθος.
Ο συνδυασμός τεσσάρων από τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα αρκούν για να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα ότι το άτομο υποφέρει από κρίσεις πανικού.
Το άτομο που εκδηλώνει κρίσεις πανικού τρομοκρατημένο σπεύδει συνήθως στο νοσοκομείο και αρχίζει να υποβάλλεται σε μια σειρά ιατρικών εξετάσεων (καρδιογράφημα, αναλυτικές αιματολογικές εξετάσεις, τομογραφίες, εγκεφαλογράφημα κ.ά) πιστεύοντας ακράδαντα πως πάσχει από κάτι παθολογικό. Αφού ολοκληρωθούν όλες οι απαιτούμενες ιατρικές εξετάσεις και οι γιατροί διαβεβαιώσουν το άτομο πως δεν έχει κάποια σωματική ασθένεια, οι ισχυρές αμφιβολίες παραμένουν και συνήθως αυξάνονται. Το άτομο καθώς συνεχίζει να ταλαιπωρείται από τα έντονα συμπτώματα της κρίσης πανικού αρχίζει να ανησυχεί ολοένα και περισσότερο πως νοσεί από κάτι πολύ σοβαρό, η αγωνία του κορυφώνεται και συνεχίζει να επισκέπτεται διάφορους γιατρούς και να κρέμεται από τα χείλη τους για να ακούσει κάποιο διαγνωστικό πόρισμα.
Οι επανειλημμένες κρίσεις πανικού δρουν σε όλες τις πτυχές της ζωής του ατόμου και επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τη λειτουργικότητα και την καθημερινότητα των ανθρώπων που τις βιώνουν. Στην ουσία η κρίση πανικού είναι σωματοποίηση έντονων ψυχικών συμπτωμάτων, χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα πως οι κρίσεις εμφανίζονται όταν είμαστε υπό πίεση και στρες, διότι όπως αναφέρθηκε πιο πάνω τις περισσότερες φορές εμφανίζονται αιφνίδια. Ο πανικός θα μπορούσαμε να πούμε πως λειτουργεί σαν μηχανισμός υπενθύμισης πως τα προβλήματα υπάρχουν και περιμένουν προκειμένου να λυθούν, να κινητοποιηθούμε, να ενεργοποιηθούμε και να αντιδράσουμε.
Οι κύριοι παράγοντες που συμβάλουν στην εκδήλωση των κρίσεων πανικού είναι οι ακόλουθοι: σημαντικά γεγονότα, κυρίως δυσάρεστα αλλά και ευχάριστα που προκαλούν αλλαγές στις συνήθειες, στον τρόπο ζωής και στο πως βλέπουμε τον ίδιο τον εαυτό μας (π.χ. γάμος, απώλεια αγαπημένων προσώπων, σοβαρή ασθένεια, αλλαγή επαγγελματικού περιβάλλοντος, μετακόμιση κ.ά), συνδυασμός πιεστικών γεγονότων και καταστάσεων στη ζωή του ατόμου που προκαλούν έντονο άγχος, όπως η ανεργία, τα οικονομικά προβλήματα, η ένταση και το στρες στον επαγγελματικό τομέα, η κρίση στο γάμο, προβλήματα υγείας στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον, η κατάθλιψη, τα βιώματα του ατόμου, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η ιδιοσυγκρασία ( το βιολογικό υπόβαθρο της συμπεριφοράς), οι στρατηγικές που έχει αναπτύξει το άτομο για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων, η κληρονομική προδιάθεση.
Οι κρίσεις πανικού, όπως και οι άλλες αγχώδεις διαταραχές μπορούν να θεραπευτούν αλλά σε καμιά περίπτωση δεν εξαφανίζονται μόνες τους, ούτε ένα άτομο είναι σε θέση να τις καταπολεμήσει μόνο του. Ιδιαίτερα αποτελεσματικός έχει αποδειχθεί ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής με ψυχοθεραπεία. Οι τεχνικές χαλάρωσης που παρέχει η γιόγκα, το μασάζ, οι ασκήσεις ελέγχου της αναπνοής είναι δυνατό να αποβούν βοηθητικές συμπληρωματικά με την ψυχοθεραπεία στις κρίσεις πανικού.