Μια Άλλη Ευρωζώνη (ΕΖ), αύριο

Του Δημήτρη Λακαφώση , Αντιστρατήγου ε. α. ,12 Δεκεμβρίου 2011 Η ευρωπαϊκή κρίση του χρέους ολοένα και χειροτερεύει. Άρχισε από την Ελλάδα το 2009, ξαπλώθηκε στην Ιρλανδία και στην Πορτογαλία, πιέζει σήμερα την Ισπανία και την Ιταλία και αγγίζει τη Γαλλία και προσεγγίζει και την πρώτη ευρωπαϊκή οικονομία, τη Γερμανία. Ύφεση επικρατεί παντού σχεδόν στην Ευρώπη και ανησυχία προβάλλει εντός και εκτός Ευρώπης. Ο οίκος οικονομικής αξιολόγησης S and P απειλεί την υποβάθμιση όλης της Ευρώπης και πολλών ευρωπαϊκών τραπεζών Νέο Σύμφωνο Οι μέχρι τώρα συνθήκες Maastricht και Lisbon αποδείχθηκαν ανεπαρκείς για να περιορίσουν την κρίση. Εν μέσω αυτής της απειλής και με μοναδικό θέμα συζήτησης τη συνεχιζόμενη ευρωπαϊκή κρίση, συνέρχονται οι αρχηγοί των χωρών της ΕΕ, στις 9-10 Δεκεμβρίου2011, στις Βρυξέλλες για τη λήψη επειγόντων μέτρων προς άμεση αντιμετώπιση της κρίσης και διάσωση του ευρώ. Αρχική επιδίωξη ήταν να συμφωνήσουν οι 27 της ΕΕ. Όλοι συμφώνησαν για μια αυστηρότερη δημοσιονομική πειθαρχία και έλεγχο των εθνικών προϋπολογισμών. Όμως, στους τρόπους για την υλοποίηση αυτού του στόχου υπήρξαν σοβαρές αποκλίσεις. Το γερμανογαλλικό μπλόκ επιδίωκε την αλλαγή συνθηκών. Ενώ ο πρόεδρος του ευρωπαϊκού συμβουλίου Rompuy και της επιτροπής Barozo πρότειναν, όπως πολλάκις είχε γίνει στο παρελθόν, την τροποποίηση του Πρωτοκόλλου 12 της συνθήκης Lisbon, όπου αναφέρονται τα οικονομικά θέματα της ΕΕ. Ο, δε, Βρετανός πρωθυπουργός Cameron απέκλειε την τροποποίηση της συνθήκης χωρίς να του δοθούν εγγυήσεις για τα εθνικά συμφέροντα της χώρας του. Οι συντονισμένες γερμανογαλλικές προτάσεις έπεσαν στο τραπέζι ως προσφέρουσες αν όχι σίγουρα άμεσα, όμως μακροπρόθεσμα σημαντικά αποτελέσματα και με την επικύρωση από τα εθνικά κοινοβούλια. Η πρόταση για το Πρωτόκολλο 12 προβλήθηκε ως προσφέρουσα περισσότερον άμεσα αποτελέσματα, επιβεβλημένα λόγω του επείγοντος της κατάστασης, με ενεργό εμπλοκή θεσμικών ευρωπαϊκών οργάνων. Εξάλλου και οι απαιτήσεις του Cameron εκλήφθηκαν ως απαράδεκτες για την ΕΕ, αφού δηλώνει προκλητικά ότι όσα “περισσότερα του ζητηθούν τόσα περισσότερα θα πάρει”. Τελικά, αποφασίζουν οι 17 της ΕΖ για ένα νέο σύμφωνο δημοσιονομικής διακυβέρνησης . Προσχωρούν και άλλοι 9 της ΕΕ, με τελική απόφαση μερικών εξ αυτών μετά την επικύρωση των κοινοβουλίων , όπως η Σουηδία , η Τσεχία και η Ουγγαρία και άλλων με ενδεχόμενο δημοψήφισμα, όπως η Ιρλανδία. Πέραν της προσχώρησης δεν προέβαλε άλλη εναλλακτική επιλογή. Ενώ, η Βρετανία μένει μόνη από τους 27 της ΕΕ, μετά το βέτο του Cameron για μη τροποποίηση της συνθήκης. Αυστηρά οικονομική πειθαρχία και έλεγχος των εθνικών προϋπολογισμών Προβλέπεται συνταγματική κατοχύρωση ή ισοδύναμος νομική πράξη για την Ελλάδα τα 3/5 της βουλής του “χρυσού κανόνα” για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό από κάθε μέλος όχι πάνω από το “διαρθρωτικό” έλλειμμα 0,5% του ΑΕΠ. Ένα συνεχές τέτοιο έλλειμμα υπονομεύει την καταπολέμηση της ύφεση. Επίσης, όταν ο προϋπολογισμός έχει έλλειμμα πάνω από το 3% του ΑΕΠ ή παρουσιάζεται χρέος πάνω από το 60% του ΑΕΠ συμπεριλαμβανομένων όλων των δαπανών και των ενδεχομένων δανείων να επιβάλλονται αυτόματα κυρώσεις. Στην όλη διαδικασία του ελέγχου και των κυρώσεων εμπλέκεται το ευρωπαϊκό Δικαστήριο δικαιοσύνης, ο αυτόματος μηχανισμός κυρώσεων και κυρίως η ευρωπαϊκή επιτροπή-υπουργοί οικονομικών των χωρών- χωρίς δικαίωμα ακύρωσης αλλά επιστροφής. Δηλαδή, εμπλέκονται βασικά θεσμικά ευρωπαϊκά όργανα. Άλλες Διατάξεις του νέου Συμφώνου. Κάθε μήνα κατά τη διάρκεια κρίσης, συνέρχονται οι αρχηγοί των χωρών του συμφώνου για την άμεση αντιμετώπιση αναφυομένων προβλημάτων. Η σύνταξη του νέου συμφώνου να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το Μάρτιο 2012 και μετά επικύρωση. Τα ευρωπαϊκά ομόλογα να έχουν προδιαγραφές ΔΝΤ , ώστε να είναι ισότιμα σε όλα τα μέρη του κόσμου. Προς το παρόν, αποκλείεται η έκδοση ευρωομολόγου, που μερικοί απαιτούν, πρέπει πρώτα να εξασφαλισθούν οι απαιτούμενες προϋποθέσεις, ώστε να μη μπορεί να γίνει άμεση εκμετάλλευση , χωρίς μακροπρόθεσμες ουσιαστικές προοπτικές . Αποκλείεται στο εξής κούρεμα άλλου χρέους σε άλλη χώρα, η Ελλάδα είναι μοναδική περίπτωση και δε θα αποτελέσει προηγούμενο. Προσφέρονται στο ΔΝΤ, επί διακρατικής βάσης, από χώρες της ΕΖ και εκτός, ποσό 200 δις. εκ. ευρώ, για υποστήριξη χωρών της Ευρώπης που θα βρίσκονται σε κρίση. Η ΕΚΤ να συνεχίσει την ανεξαρτησία της στην εκτέλεση της αποστολής της, όπως πρόσφατα χωρίς επιβολές μείωσε κατά 0.5% τα επιτόκια στο 1%. Να έχει περισσότερη ευελιξία στο μέλλον για υποστήριξη κρίσης και για ισοτιμία Βορρά και Νότου και μεταξύ πλεονασμάτων και ελλειμάτων, δηλαδή για αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. Παραμένει το προσωρινό ταμείο στήριξης (EFSF) και ο μόνιμος μηχανισμός σταθερότητας (ESM) για ισχύ πυρός. O ESM ενισχύεται με 500 δις. εκ. ευρώ , χωρίς να έχει σχέση με την ΕΚΤ. Ο ακριβής ρόλος όλων αυτών καθορίζεται μέχρι το πέρας της κατάρτισης του συμφώνου. Διαπιστώσεις Σχόλια Στο νέο σύμφωνο, έγιναν παραχωρήσεις εξουσιών από το γερμανογαλλικό μπλόκ , παρά τις αρχικές αντιθέσεις του, προς τα θεσμικά ευρωπαϊκά όργανα της Επιτροπής και του Δικαστηρίου δικαιοσύνης. Τούτο λοιδορεί ο Cameron πως δεν μπορεί ευρωπαϊκά όργανα να χρησιμοποιούνται εκτός θεσμικής αποστολής. Οι οίκοι αξιολόγησης που στις παραμονές της συνόδου είχαν πιέσει, για ενδιαφέρουσες και σοβαρές πολιτικές αποφάσεις , με απειλές για υποβάθμιση όλης της Ευρώπης , τώρα μάλλον ανησυχούν. Βέβαια, το θετικό των αποφάσεων αποδεικνύεται περισσότερο από τις αντιδράσεις των αγορών μετά τη σύνοδο. Ο Cameron πήρε ριψοκίνδυνο τόλμημα να απομονώσει τη χώρα του, αντιμετωπίζοντας αντιρρήσεις και μέσα στο κόμμα του, χωρίς να αποκλείεται να επανέλθει μέσω βουλής ή και ακόμη δημοψηφίσματος . Το Λονδίνο είναι σήμερα το επίκεντρο των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών με την Ευρώπη και τώρα απειλείται να αντικατασταθεί από την Ασία και τις ΗΠΑ. Μια μεγαλύτερη εμπλοκή της ΕΚΤ θα μπορούσε να ησυχάσει την Ευρώπη, με παρόμοιο ρόλο της ομοσπονδιακής τράπεζας (FED) στις ΗΠΑ και της βρετανικής κεντρικής τράπεζας στη Βρετανία. Είναι η πρώτη φορά που σε ευρωπαϊκή σύνοδο δε συζητείται ελληνικό θέμα, εξάλλου το σύμφωνο βασικά αφορά την Ελλάδα μετά το 2015, οπότε προβλέπεται μηδενικό ελληνικό έλλειμμα. Είναι ίσως προς όφελος της Ελλάδας η απλή αναφορά ότι είναι μοναδική η περίπτωση του ελληνικού κουρέματος. Είναι θετικό για μεγαλύτερη ανταλλαγή ελληνικών ομολόγων με τον ιδιωτικό τομέα (PSI), ο οποίος ανακουφίζεται από το προηγούμενο να επαναληφθεί σε άλλη χώρα θέμα που αποδείχθηκε να είναι αρνητικό. Η δημοσιονομική διακυβέρνηση του νέου συμφώνου μπορεί να θεωρηθεί ως το πρώτο βήμα για μια οικονομική και πολιτική ένωση της Ευρώπης που είναι τελικά το ζητούμενο. Απαιτούνται πολλά ακόμη να γίνουν. Γίνονται αναφορές για λιτότητα, για υποστήριξη και σταθερότητα, ελάχιστα για έξοδο από την ύφεση και ουδέν σχεδόν για ανάπτυξη.