Την ακτινογραφία των εργατικών ατυχημάτων στην Ελλάδα αποτυπώνει επτσέλιδο έγγραφο που διαβίβασε στη Βουλή ο υπουργός Εργασίας Πάνος Σκουρλέτης.
Τα στοιχεία διαβιβάστηκαν στη Βουλή μετά από ερώτηση του βουλευτή της ΝΔ Ευάγγελου Μπασιάκου.
Πρόκειται για στοιχεία που έχει αντλήσει το υπουργείο από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας, το ΙΚΑ και την ΕΛΣΤΑΤ και αφορούν την περίοδο 2010-2014. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο αριθμός των εργατικών ατυχημάτων μειώνεται την τελευταία δεκαπενταετία στην Ελλάδα όπως και σε όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ. Η αριθμητική αυτή πορεία μπορεί να αποδοθεί στο σταδιακά αναβαθμιζόμενο θεσμικό πλαίσιο για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία. Ωστόσο, ειδικά για την περίπτωση της Ελλάδας, το υπουργείο εκτιμά ότι η μείωση οφείλεται και στη μεγάλη κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας κατά τα τελευταία έτη σε όλους τους τομείς, προπάντων στις κατασκευές και στην επακόλουθη μεγάλη μείωση της απασχόλησης. Από την ανάλυση των στοιχείων για τα εργατικά ατυχήματα ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας, τα μεγαλύτερα ποσοστά αφορούν την μεταποίηση, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών, ο κλάδος των κατασκευών και ο κλάδος μεταφοράς και αποθήκευσης. Υψηλό είναι το ποσοστό των ατυχημάτων τροχαίας αιτιολογίας. Πρέπει πάντως να επισημανθεί ότι το ίδιο το υπουργείο εκτιμά πως και αυτή η εικόνα είναι ελλιπής καθώς είναι σχεδόν πλήρης η έλλειψη στοιχείων για τα εργατικά ατυχήματα στον πρωτογενή τομέα, επειδή πολλά ατυχήματα αυτοαπασχολούμενων δεν καταγράφονται και επειδή η οικονομική κρίση αύξησε το ποσοστό της ανασφάλιστης εργασίας....
Οι δύο βασικές πηγές άντλησης στοιχείων είναι το ΣΕΠΕ (τα στοιχεία αφορούν τους εργαζόμενους με σχέση εξαρτημένης εργασίας εν γένει, με εξαίρεση τους εργαζόμενους στα ορυχεία και λατομεία, τους ναυτικούς και το οικιακό προσωπικό) και οι ετήσιες εκθέσεις του ΙΚΑ. Ανάμεσα στις δύο πηγές τα στοιχεία παρουσιάζουν αποκλίσεις και αυτό οφείλεται στο διαφορετικό πλαίσιο αναγγελίας ατυχημάτων. Στην περίπτωση του ΙΚΑ η αναγγελία ατυχημάτων συνδέεται με τη χορήγηση άδειας, την παροχή επιδομάτων ή ακόμη και την πρόωρη συνταξιοδότηση και για το λόγο αυτό το επίπεδο αναγγελίας είναι υψηλότερο από αυτό προς το ΣΕΠΕ. Στην περίπτωση του ΣΕΠΕ η αναγγελία αποτελεί έννομη υποχρέωση του εργοδότη. Παρά ταύτα, το επίπεδο αναγγελίας των θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων στο ΣΕΠΕ είναι υψηλότερο από αυτό του ΙΚΑ, καθόσον σε πολλές περιπτώσεις γίνεται γνωστοποίηση περιστατικών θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων και από την αστυνομία, τους οικείους κλπ.
Η γενική εικόνα των εργατικών ατυχημάτων κατά την τελευταία πενταετία στην Ελλάδα με βάση τα στοιχεία του ΣΕΠΕ έχει ως ακολούθως (σ.σ. τα στοιχεία για το 2014 δεν είναι οριστικά, καθώς δεν έχει εκδοθεί ακόμη η Ετήσια Έκθεση Πεπραγμένων του ΣΕΠΕ για το 2014):
ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΗΛΩΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΣΕΠΕ (σε παρένθεση τα δηλωθέντα στο ΙΚΑ)
2010: 5.721 ατυχήματα (ΙΚΑ 7.707), τα θανατηφόρα ατυχήματα ανήλθαν σε 94
2011: 5.203 ατυχήματα (ΙΚΑ 5.973), τα θανατηφόρα ατυχήματα ανήλθαν σε 70
2012: 4.858 ατυχήματα, τα θανατηφόρα ανήλθαν σε 64
2013: 5.126 ατυχήματα, τα θανατηφόρα ανήλθαν σε 67
2014: 5.497 ατυχήματα, τα θανατηφόρα ανήλθαν σε 63
ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
Τα ατυχήματα ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας κατανέμονται ως ακολούθως (κατανομή πλην παθολογικής και τροχαίας αιτιολογίας ανά τομέα):
-Γεωργία, Δασοκομία και Αλιεία: το 2010 είναι 7, το 2011 είναι 45, το 2012 είναι 71, το 2013 είναι 62 και το 2014 είναι 66
-Ορυχεία και Λατομεία: το 2010 είναι 17, το 2011 είναι 12, το 2012 είναι 9, το 2013 είναι 5 και το 2014 είναι 8
-Μεταποίηση: το 2010 είναι 1.128, το 2011 είναι 1.005, το 2012 είναι 867, το 2013 είναι 803 και το 2014 είναι 793
-Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού: το 2010 είναι 117, το 2011 είναι 122, το 2012 είναι 95, το 2013 είναι 109 και το 2014 είναι 99
-Παροχή νερού, επεξεργασία λυμάτων, διαχείριση αποβλήτων και δραστηριότητες εξυγίανσης: το 2010 είναι 66, το 2011 είναι 99, το 2012 είναι 101, το 2013 είναι 120 και το 2014 είναι 102
-Κατασκευές: το 2010 είναι 513, το 2011 είναι 391, το 2012 είναι 304, το 2013 είναι 294 και το 2014 είναι 360
-Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσυκλετών: το 2010 είναι 935, το 2011 είναι 853, το 2012 είναι 804, το 2013 είναι 876 και το 2014 είναι 985
-Μεταφορά και αποθήκευση: το 2010 είναι 428, το 2011 είναι 352, το 2012 είναι 342, το 2013 είναι 328 και το 2014 είναι 335
-Δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης: το 2010 είναι 264, το 2011 είναι 238, το 2012 είναι 238, το 2013 είναι 244 και το 2014 είναι 307
-Ενημέρωση και επικοινωνία: το 2010 είναι 72, το 2011 είναι 53, το 2012 είναι 62, το 2013 είναι 60 και το 2014 είναι 69
-Χρηματοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες: το 2010 είναι 57, το 2011 είναι 26, το 2012 είναι 47, το 2013 είναι 51 και το 2014 είναι 30
-Διαχείριση ακίνητης περιουσίας: το 2010 είναι 8, το 2011 είναι 6, το 2012 είναι 2, το 2013 είναι 1 και το 2014 είναι 1
-Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες: το 2010 είναι 15, το 2011 είναι 11, το 2012 είναι 7, το 2013 είναι 12 και το 2014 είναι 19
-Διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες: το 2010 είναι 173, το 2011 είναι 165, το 2012 είναι 162, το 2013 είναι 217 και το 2014 είναι 246
-Δημόσια Διοίκηση και άμυνα-υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση: το 2010 είναι 160, το 2011 είναι 160, το 2012 είναι 139, το 2013 είναι 169 και το 2014 είναι 195
-Δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής μέριμνας: το 2010 είναι 167, το 2011 είναι 277, το 2012 είναι 254, το 2013 είναι 238 και το 2014 είναι 248
-Τέχνες διασκέδαση ψυχαγωγία: το 2010 είναι 68, το 2011 είναι 39, το 2012 είναι 65, το 2013 είναι 57, το 2014 είναι 61
-'Αλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών: το 2010 είναι 7, το 2011 είναι 9, το 2012 είναι 16, το 2013 είναι 15 και το 2014 είναι 10
-Δραστηριότητες νοικοκυριών ως εργοδοτών: το 2010 είναι 1, το 2011 είναι 2, το 2012 είναι 4, το 2013 είναι 1, το 2014 είναι 0
-Δραστηριότητες ετερόδικων οργανισμών και φορέων: το 2010 είναι 2, το 2011 είναι 1 το 2012, το 2013 και το 2014 είναι 0
ΜΕΡΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ: το 2010 τα εργατικά ατυχήματα ήταν 4.279, το 2011 ήταν 3.882, το 2012 ήταν 3.601, το 2013 ήταν 3.678 και το 2014 είναι 3.967
-Ατυχήματα παθολογικής αιτίας: το 2010 είναι 231, το 2011 είναι 207, το 2012 είναι 249, το 2013 είναι 328 και το 2014 είναι 326
-Ατυχήματα τροχαίας αιτιολογίας: το 2010 είναι 1.121, το 2011 είναι 1.114, το 2012 είναι 1.009, το 2013 είναι 1.120 και το 2014 είναι 1.204
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ: το 2010 είναι 5721, το 2011 είναι 5.203, το 2012 είναι 4.858, το 2013 είναι 5.126 και το 2014 είναι 5.497
Όπως επισημαίνει ο υπουργός Εργασίας, κατά την τελευταία διετία έχει διαπιστωθεί αντιστροφή της τάσης μείωσης για τα ατυχήματα που δηλώνονται στο ΣΕΠΕ. Το γεγονός αυτός πρέπει να αποδοθεί κυρίως στην όλο και ευρύτερη απήχηση του ΣΕΠΕ σε συνδυασμό με την μηχανοργάνωση των υπηρεσιών του και τους αυξημένους ελέγχους. Ενδεικτικά για επιμέρους κλάδους των τομέων οικονομικής δραστηριότητας (βάσει των παραπάνω στοιχείων), περιλαμβανομένων των τροχαίων και παθολογικών ατυχημάτων, επισημαίνεται ότι:
-στον κλάδο του λιανικού εμπορίου πλην οχημάτων, τα δηλωθέντα εργατικά ατυχήματα αυξήθηκαν κατά 27,9% εντός της διετίας 2012-2014
-στον κλάδο εστίασης, που απετέλεσε αντικείμενο στοχευμένων ελέγχων ελέγχων λόγω των ποσοστών ανασφάλιστης εργασίας, τα δηλωθέντα ατυχήματα αυξήθηκαν κατά 101,8% το 2014 σε σχέση με το 2012
-στον κλάδο παροχής υπηρεσιών σε κτίρια και εξωτερικούς χώρους που έχει επίσης αποτελέσει αντικείμενο ειδικού προγράμματος ελέγχων, τα δηλωθέντα ατυχήματα αυξήθηκαν κατά 54,7% το 2014 σε σχέση με το 2012
-στον τομέα των κατασκευών η αύξηση 22,4%. Μειώθηκαν όμως τα θανατηφόρα από 18 σε 13
-στον τομέα της μεταποίησης παρουσιάζεται καθ΄ όλη την πενταετία σταθερή μείωση του αριθμού ατυχημάτων, από 26,4% το 2010 σε 20% το 2014 για τα ατυχήματα που δεν είναι τροχαίας ή παθολογικής αιτιολογίας. Ανάλογη μείωση παρατηρείται στο ποσοστό των πλέον σοβαρών ατυχημάτων (π.χ.ακρωτηριασμών) επί του συνόλου διαχρονικά, η οποία μπορεί να αποδοθεί στη φθίνουσα πορεία του εν λόγω τομέα, στον οποίο σημειώνεται το μεγαλύτερο ποσοστό των σοβαρών ατυχημάτων και σημαντικό μέρος των θανατηφόρων.
ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ Ε.Ε.
Η Eurostat λαμβάνει τα στοιχεία των εργατικών ατυχημάτων για την Ελλάδα από την ΕΛΣΤΑΤ, η οποία με τη σειρά της λαμβάνει σχετικά στοιχεία από το ΙΚΑ. Τα στοιχεία αυτά στη συνέχεια ανάγονται κατ΄ εκτίμηση στο σύνολο του απασχολούμενου εργατικού δυναμικού. Για το 2010, 2011 και 2012 προκύπτουν λοιπόν οι εξής αριθμοί για τα εργατικά ατυχήματα και τη συχνότητας ανά 100.000 εργαζομένους:
-Εργατικά ατυχήματα στην Ελλάδα κατά Eurostat (με απουσία >3 ημερών από την εργασία): το 2010 ήταν 15.493 (αριθμός ατυχημάτων, κατ΄εκτίμηση, για το σύνολο του εργατικού δυναμικού)-353 εκτιμώνται τα ατυχήματα ανά 100.000 εργαζομένους. Το 2011 ήταν 13.527 (αριθμός ατυχημάτων, κατ΄εκτίμηση, για το σύνολο του εργατικού δυναμικού)- 331 εκτιμώνται τα ατυχήματα ανά 100.000 εργαζομένους. Το 2012 ήταν 13.333 (αριθμός ατυχημάτων, κατ΄εκτίμηση, για το σύνολο του εργατικού δυναμικού)- 354 εκτιμώνται τα ατυχήματα ανά 100.000 εργαζομένους.
Τα ανωτέρω μεγέθη για τα ατυχήματα είναι 2,6-2,7 φορές μεγαλύτερα από τα αναγγελθέντα στο ΣΕΠΕ κατά τα ίδια έτη. Παρά ταύτα, δεδομένου ότι για το 2011 η αντίστοιχη μέση συχνότητα ατυχημάτων στις 15 (τότε) χώρες της ΕΕ ήταν 1603 ατυχήματα ανά 100.000 εργαζομένους, προκύπτει ότι τα εργατικά ατυχήματα που είχαν αναγγελθεί στην Ελλάδα ήταν κάτω από το ¼ του ευρωπαϊκού μέσου όρου, που προσδίδει στην Ελλάδα την τελευταία θέση στη σχετική κατάταξη. Στα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα όμως η εκτίμηση είναι ότι κινήθηκε στο 2011 περί τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Το υπουργείο εκτιμά επίσης ότι η ελλιπής καταγραφή και επακόλουθη μη αντικειμενική αποτύπωση των εργατικών ατυχημάτων στη χώρα μας οφείλεται στο ότι τα ατυχήματα των αυτοαπασχολουμένων (πλην των αυτό-ασφαλισμένων στο ΙΚΑ) δεν καταγράφονται με εξαίρεση ορισμένα θανατηφόρα που γνωστοποιούνται το ΣΕΠΕ. Σχεδόν πλήρη έλλειψη στοιχείων υπάρχει αναφορικά με τα ατυχήματα στον πρωτογενή τομέα (γεωργία, δασοκομία και αλιεία), όπου μόλις το 2,4% του εργατικού δυναμικού είναι καταγεγραμμένο ως απασχολούμενο με σχέση εξαρτημένης εργασίας (11.680 άτομα από τα 480.400, με βάση τα στοιχεία απογραφής Οκτωβρίου 2014 του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ και τα αντίστοιχα του δ΄ τριμήνου του έτους από την ΕΛΣΤΑΤ). Σημειώνεται δε πως με βάση στοιχεία της Eurostat ο πρωτογενής τομέας είναι σταθερά ο δεύτερος ως προς τη συχνότητα των θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων στις χώρες της ΕΕ μετά από αυτόν των κατασκευών. Η ελλιπής καταγραφή των εργατικών ατυχημάτων συνδέεται επίσης με το γεγονός ότι δεν υπάρχει ενιαίο σύστημα απογραφής των εργαζομένων με σχέση εξαρτημένης εργασίας οι οποίοι εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του ΣΕΠΕ. Την ίδια ώρα τα στοιχεία του ΙΚΑ για τα εργατικά ατυχήματα αναφέρονται ομοίως μόνο στους ασφαλισμένους μισθωτούς στο φορέα και είναι διαθέσιμα με χρονική υστέρηση τριών ετών.
«Το σημαντικότερο όμως είναι ότι υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης και υψηλής ανεργίας, υποβαθμίζονται οι συνθήκες εργασίας στο πεδίο της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας, παράλληλα δε αυξάνεται και το ποσοστό ανασφάλιστης εργασίας με επακόλουθο την υποαναγγελία των μη θανατηφόρων ιδίως εργατικών ατυχημάτων, προπάντων δε σε κλάδους οικονομικής δραστηριότητας με φθίνουσα πορεία», αναφέρει ο υπουργός Εργασίας και προσθέτει ότι η αρνητική οικονομική συγκυρία των τελευταίων ετών με την υψηλή ανεργία, με την επισφάλεια στην εργασία και την επέκταση μορφών απασχόλησης σε ευκαιριακή και περιστασιακή βάση, ουδόλως συμβάλλει στην προώθηση της ασφάλειας και υγείας στην εργασία και στη διερεύνηση των αιτίων των εργατικών ατυχημάτων. Για το λόγο αυτό εκ μέρους του ΣΕΠΕ καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια για την εδραίωση νοοτροπίας πρόληψης στους εργοδότες και τους εργαζόμενους και για την επιβολή της νομοθεσίας.
Τα στοιχεία διαβιβάστηκαν στη Βουλή μετά από ερώτηση του βουλευτή της ΝΔ Ευάγγελου Μπασιάκου.
