Ο ορισμός της διάρροιας στα παιδιά ποικίλει δεδομένου ότι η φυσιολογική υφή και συχνότητα των κενώσεων στα παιδιά ποικίλει ανάλογα με την ηλικία αλλά και τη διατροφή. Διάρροια στην παιδική ηλικία γενικά θεωρείται η υδαρής κένωση.
Πρόκειται για σύμπτωμα και όχι νόσο, παρόλα αυτά όμως μπορεί αυτό το σύμπτωμα να είναι σημαντικό σε βαθμό που μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση.
Είναι λοιπόν σημαντικό να γνωρίζουμε πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε στο σπίτι και πότε πρέπει να ζητήσουμε βοήθεια.
Στους πρώτους μήνες της ζωής τους τα βρέφη είναι φυσιολογικό να έχουν 3-10 κενώσεις την ημέρα, παρόλο που αυτό επίσης ποικίλει ανάλογα με την δίαιτα του παιδιού (θηλασμός ή τροποποιημένο γάλα. Τα θηλάζοντα βρέφη έχουν περισσότερες κενώσεις από τα μη θηλάζοντα). Τα μεγαλύτερα βρέφη καθώς και τα παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας έχουν φυσιολογικά 1-2 κενώσεις την ημέρα. Διάρροια συνηθίζεται να ορίζεται ο διπλασιασμός των φυσιολογικών κενώσεων της ημέρας ή πάνω από τρεις υδαρείς κενώσεις την ημέρα,στα μεγαλύτερα παιδιά.
Η σύσταση και το χρώμα των παιδικών κενώσεων φυσιολογικά αλλάζει με την ηλικία, που σημαίνει ότι είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι θεωρείται φυσιολογικό για κάθε παιδί. Τους πρώτους μήνες της ζωής οι κενώσεις μπορεί να είναι κίτρινες, πράσινες ή καφέ και μπορεί να περιέχουν μικρούς κόκκους. Βέβαια, πάντα οι κενώσεις εξαρτώνται από την δίαιτα που ακολουθείται. Η κένωση που εξελίσσεται σε υδαρή ή έχει πρόσμιξη βλέννης πρέπει να παρακολουθείται, όμως η κένωση με πρόσμιξη αίματος δεν είναι ποτέ φυσιολογική και πρέπει να εκτιμάται από τον παιδίατρο.
Φροντίδα στο σπίτι.
Συνιστώμενη δίαιτα. Πολλά λέγονται για την δίαιτα που πρέπει να ακολουθείται. Ευτυχώς είναι ένα θέμα που έχει μελετηθεί αρκετά και μπορούμε να έχουμε τεκμηριωμένες συστάσεις.
Παιδιά που δεν είναι αφυδατωμένα μπορούν να συνεχίσουν μία κανονική δίαιτα και τα βρέφη που θηλάζουν μπορούν να συνεχίσουν να θηλάζουν, εκτός αν έχουν άλλες οδηγίες από τον παιδίατρό τους. Τα παιδιά που είναι αφυδατωμένα (ήπια, μέτρια ή σοβαρά) χρειάζονται ενυδάτωση (αποκατάσταση των υγρών και των ηλεκτρολυτών) και μετά την ενυδάτωση μπορούν να συνεχίσουν μια ομαλή δίαιτα. Η ήπια και η μέτρια αφυδάτωση μπορεί να αντιμετωπισθούν στο σπίτι με χορήγηση ειδικών πόσιμων διαλυμάτων, ενώ για τη σοβαρή απαιτείται νοσοκομειακή αντιμετώπιση.
Ειδικές συστάσεις για παιδιά που μπορούν να ανεχτούν μια ομαλή δίαιταείναι τα παρακάτω:• Τα περισσότερα παιδιά με διάρροια ανέχονται το πλήρες γάλα, άρα δεν είναι απαραίτητο να αραιώνεται ή να αποφεύγονται τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
• Συνιστώμενες τροφές είναι ο συνδυασμός σύνθετων υδατανθράκων (ρύζι, πατάτες, ψωμί), άπαχο κρέας, γιαούρτι, φρούτα και λαχανικά. Πρέπει να αποφεύγονται τροφές πλούσιες σε λιπαρά που είναι δύσκολη η πέψη τους.
• Δεν είναι απαραίτητο να περιορισθεί η δίαιτα του παιδιού σε λήψη μόνο υγρών ή στις κλασσικές συστάσεις, π.χ. μπανάνα, ρύζι, χυμός μήλου, τοστ. Η δίαιτα αυτή δεν περιέχει αρκετά θρεπτικά συστατικά και η λήψη μόνο υγρών για αρκετές ημέρες μπορεί να παρατείνει τη διάρροια (κενώσεις πείνας).
• Ως υγρά ενυδάτωσης καλό είναι να αποφεύγονται οι χυμοί φρούτων και τα αναψυκτικά γιατί δεν έχουν σωστή αναλογία ηλεκτρολυτών και ζάχαρης και να προτιμούνται τα ειδικά ηλεκτρολυτικά διαλύματα για ενυδάτωση .
Παρακολούθηση της αφυδάτωσης
Ήπια αφυδάτωση είναι συχνή στα παιδιά με διάρροιες. Σημεία και συμπτώματα της ήπιας αφυδάτωσης είναι το ελαφρώς ξηρό στόμα, η δίψα, και η μειωμένη διούρηση (π.χ. μία υγρή πάνα σε 6 ώρες). Μέτρια ή σοβαρή αφυδάτωση είναι όταν δεν έχουμε διούρηση στις 6 ώρες, κλάμα χωρίς δάκρυα, ξηρό στόμα ή μάτια που εισέχουν.
Ενυδάτωση με χορήγηση ειδικών πόσιμων διαλυμάτων.
• Η ενυδάτωση με πόσιμα διαλύματα είναι η ασφαλέστερη, φθηνότερη και η ευκολότερη εναλλακτική της ενδοφλέβιας ενυδάτωσης. Τα διαλύματα που χρησιμοποιούνται είναι υδατικά που περιέχουν ζάχαρη και ηλεκτρολύτες (κάλιο, νάτριο, χλώριο), ηλεκτρολύτες δηλαδή που χάνουν τα παιδιά με τους εμέτους και τις διάρροιες. Διάφορα τέτοια διαλύματα είναι διαθέσιμα στο εμπόριο. Το παιδί με μέτρια ή σοβαρή αφυδάτωση πρέπει να εκτιμάται από τον Παιδίατρο.• Τα διαλύματα αυτά δεν θεραπεύουν την διάρροια, αλλά βοηθούν στην αντιμετώπιση της αφυδάτωσης που μπορεί να την συνοδεύει.
• Δίνονται σε παιδιά με μέτρια αφυδάτωση που αρνούνται να λάβουν μια κανονική δίαιτα ή έχουν εμέτους ή/και διάρροιες. Δίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα με το κουτάλι ή το μπουκάλι και για 3-4 ώρες. Η συνολική ποσότητα για τις ώρες αυτές εξαρτάται από το βάρος του παιδιού και υπολογίζεται περίπου σε 50 ml/kg , π.χ παιδί περίπου 15 κιλά πρέπει να πάρει περίπου 750 ml διαλύματος μέσα σε 4 ώρες και δίνεται με το κουταλάκι περίπου 5 ml κάθε 1-2 λεπτά, ανάλογα με το πόσο καλά είναι ανεκτό.
• Αφού λάβει σημαντικό μέρος του διαλύματος (4 ώρες), μπορεί να ακολουθηθεί κανονική δίαιτα.
• Παιδί που αρνείται να λάβει τα υγρά από το στόμα ή κάνει εμέτους, πρέπει να παρακολουθείται στενά για την περίπτωση επιδείνωσης της αφυδάτωσης.
• Τα παραπάνω διαλύματα μπορούν να χορηγηθούν και σε περίπτωση εμέτων χωρίς αφυδάτωση, για προστασία.
• Φάρμακα όπως αντιβιοτικά ή αντιδιαρροϊκά δεν χρειάζονται, μπορεί μάλιστα να είναι και βλαπτικά στα παιδιά με διάρροιες. Τα αντιβιοτικά δίνονται στις διάρροιες σε ειδικές περιπτώσεις και αφού εξετασθεί το παιδί από τον Παιδίατρο. Η άσκοπη χρήση των αντιβιοτικών δεν βελτιώνει τις διάρροιες και συνοδεύεται με όλες τις ανεπιθύμητες δράσεις των φαρμάκων, αλλά και την ανάπτυξη αντοχής σε αντιβιοτικά. Αντιδιαροϊκά φάρμακα δεν συνιστώνται στα παιδιά μιας και υπάρχει ο κίνδυνος της επικάλυψης σημαντικών συμπτωμάτων που χρειάζονται έγκαιρη αντιμετώπιση.
• Η χορήγηση προβιοτικών δηλαδή «υγιών» βακτηρίων μπορεί να βοηθήσουν ώστε να μειωθεί η διάρκεια της διάρροιας. (Με σύσταση Παιδιάτρου)
• Ιδιαίτερη φροντίδα χρειάζεται ώστε να έχουμε σωστή προστασία από την διασπορά της λοίμωξης.
Πότε πρέπει να αναζητήσετε βοήθεια
Σημεία και συμπτώματα που πρέπει να αξιολογηθούν είναι τα παρακάτω:
• Αιματηρή διάρροια
• Βρέφος που αρνείται να φάει και να πιεί οτιδήποτε για αρκετές ώρες
• Μέτρια με σοβαρή αφυδάτωση
• Κοιλιακό άλγος που επιδεινώνεται ή έρχεται και φεύγει
• Πυρετός άνω του 39o C ή πυρετός πάνω από 38,4o C για πάνω από 3 ημέρες
• Αλλαγή στη συμπεριφορά συμπεριλαμβανομένου λήθαργου και μειωμένης επικοινωνίας του παιδιού.
Συνοψίζοντας
• Τα περισσότερα επεισόδια οξείας διάρροιας αυτοπεριορίζονται. Όμως προσοχή χρειάζεται όταν υπάρχειαιμορραγική διάρροια, μέτρια ή σοβαρή αφυδάτωση, άρνηση λήψης τροφής, σοβαρό κοιλιακό άλγος, πυρετός από 39o C ή άνω των 38ο C για πάνω από 3 ημέρες, αλλαγές επιπέδου συνείδησης.
• Οι περισσότερες περιπτώσεις οξείας διάρροιας είναι ιογενούς αιτιολογίας. Άλλες αιτίες είναι βακτηριακές λοιμώξεις, ανεπιθύμητες ενέργειες αντιβιοτικών, αλλά και άλλου είδους λοιμώξεις που δεν συνδέονται με το γαστρεντερικό σύστημα καθώς και άλλες αιτίες λιγότερο συχνές.
• Παιδιά που δεν είναι αφυδατωμένα μπορούν να συνεχίσουν κανονική δίαιτα. Παιδιά που είναι αφυδατωμένα μπορούν να ενυδατωθούν πρώτα και στη συνέχεια να συνεχίσουν την κανονική δίαιτα (πιθανόν με κάποια τροποποίηση). Ο θηλασμός μπορεί να συνεχίζεται κανονικά εκτός και αν συστήνεται διαφορετικά από τον παιδίατρο.
• Η από του στόματος ενυδάτωση πρέπει να δίνεται αρχικά. Σημεία και συμπτώματα αφυδάτωσης είναι η ξηρότητα του στόματος, μείωση της διούρησης, κλάμα χωρίς δάκρυα, εισέχοντες οφθαλμοί και απώλεια βάρους.
• Αντιβιοτικά και αντιδιαρροϊκά φάρμακα δεν έχουν θέση στην αντιμετώπιση των διαρροϊών στα παιδιά.
• Οι γονείς και τα παιδιά με διάρροιες οφείλουν να προστατεύουν τους εαυτούς τους και το κοινωνικό περιβάλλον από διασπορά.
Ειρήνη Γιαννάτου
SOS Παιδίατρος
Αλκιβιάδου 37
16674 Γλυφάδα
