Στα πλαίσια της προσπάθειάς μας για τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό του σχολείου μας, την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών μας και την καλλιέργεια της ευρωπαϊκής μας ταυτότητας, τρεις εκπαιδευτικοί του Γυμνασίου με Λυκειακές Τάξεις Ασωπίας βρεθήκαμε στο Ελσίνκι της Φινλανδίας και στο Ταλίν της Εσθονίας για επταήμερο σεμινάριο με θέμα «Καλές Πρακτικές στη Συγκριτική Αξιολόγηση». O στόχος της συμμετοχής μας ήταν η εκπόνηση ευρωπαϊκού προγράμματος Erasmus+ χρηματοδοτούμενο από το ΙΚΥ που στοχεύει στην απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων, οι οποίες θα μας επιτρέψουν να συνδράμουμε στο μετασχηματισμό του σχολείου σε χώρο ελκυστικό για τους μαθητές, τις οικογένειές τους και την τοπική κοινωνία, ώστε η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων να πολλαπλασιάσει τα θετικά αποτελέσματα.
Αν και είμαστε ένα μικρό περιφερειακό σχολείο με αρκετά προβλήματα, πραγματοποιούμε ετησίως πλήθος δραστηριοτήτων που οδηγούν προς αυτήν την κατεύθυνση. Είναι η τέταρτη χρονιά που το σχολείο μας χρηματοδοτείται από το ΙΚΥ στα πλαίσια ευρωπαϊκών προγραμμάτων Comenius και Erasmus+ τόσο για επιμόρφωση εκπαιδευτικών του σχολείου όσο και για την πολυμερή συνεργασία του σχολείου μας με άλλα ευρωπαϊκά σχολεία.
Οι τρεις εκπαιδευτικοί του σχολείου μας, ο διευθυντής κύριος Ιωάννης Μπουραντάς, ο αναπληρωτής διευθυντής κύριος Αθανάσιος Μεσσαλάς και η εκπαιδευτικός Κώνστα Ευαγγελία μεταβήκαμε στο Ελσίνκι της Φινλανδίας και στο Ταλίν της Εσθονίας για να γνωρίσουμε από κοντά ένα από τα κατά γενική ομολογία καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα και να επιμορφωθούμε σφαιρικά και ταυτόχρονα σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας του σχολείου, όπως οργάνωση και διοίκηση, διδασκαλία, παιδαγωγική μέθοδο, χρήση νέων τεχνολογιών, δράσεις με ευρωπαϊκό προσανατολισμό.
Είχαμε τη δυνατότητα να επισκεφθούμε τόσο δημοτικά και γυμνάσια όσο και λύκεια κι έτσι να αποκτήσουμε μια σφαιρική εικόνα του φινλανδικού εκπαιδευτικού συστήματος στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εκτός από την επίσκεψη στους χώρους πολλών διαφορετικών σχολείων, μπορέσαμε να παρακολουθήσουμε διαφορετικά μαθήματα και να δούμε τις μεθόδους διδασκαλίας που χρησιμοποιούν, τη χρήση των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση και γενικότερα τη λειτουργία των βαθμίδων της εκπαίδευσης. Αυτά που θα αναφέρουμε είναι λίγα μόνο από όσα βιώσαμε και είδαμε από κοντά.
Η διοίκηση του σχολείου
Ο διευθυντής / διευθύντρια του σχολείου επιλέγεται από επιτροπή του Δήμου και η θητεία του/της είναι 6-7 χρόνια. Ο διευθυντής είναι ο οικονομικός διαχειριστής των χρημάτων που του χορηγεί ο δήμος για τη λειτουργία του σχολείου (μισθοί εκπαιδευτικών, υλικοτεχνική υποδομή, σίτιση μαθητών κλπ) και είναι αυτός που προσλαμβάνει τους εκπαιδευτικούς του σχολείου του. Διοικεί το σχολείο σε συνεργασία με τρεις βοηθούς. Έχει βαρύνοντα ρόλο στη διαμόρφωση του σχολικού κλίματος. Η Κεντρική Χρηματοδότηση είναι 57%, η Δημοτική Χρηματοδότηση είναι το 43%, ενώ το Ποσοστό του ΑΕΠ για την εκπαίδευση είναι 6,5% (2011).
Οι Εκπαιδευτικοί
Οι εκπαιδευτικοί στην Φινλανδία είναι όλοι κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου στην εκπαίδευση και χαίρουν της εκτίμησης της κοινωνίας, ίσως περισσότερο και από τους γιατρούς. Προσλαμβάνονται μετά από αίτηση και συνέντευξη από τον διευθυντή του εκάστοτε σχολείου και θεωρούνται μόνιμοι. Οι μισθοί τους είναι απείρως ανώτεροι από τους μισθούς των Ελλήνων εκπαιδευτικών (νεοδιοριζόμενος 3000€ μικτά – έμπειρος με τον ελάχιστο αριθμό ωρών 3870€, με έξτρα μαθήματα εντός της σχολικής μονάδας έως 5000€). Οφείλουμε όμως να ομολογήσουμε ότι η ζωή στην Φινλανδία είναι πολύ ακριβή!
Δημοτικό - Γυμνάσιο
Το δημοτικό και το γυμνάσιο ανήκουν στην ενιαία εννιάχρονη εκπαίδευση. Το σχολείο τους είναι «πρακτικό», δηλαδή οι μαθητές αποκτούν εκείνες τις γνώσεις και δεξιότητες που θα τους είναι απαραίτητες στην μετέπειτα ζωή τους. Εκτός των φινλανδικών, οι άλλες βασικές και υποχρεωτικές γλώσσες ήταν τα σουηδικά και τα αγγλικά. Μάλιστα τα αγγλικά ήταν μαζί με τα φινλανδικά δύο από τα υποχρεωτικά μαθήματα των εξετάσεων για το εθνικό απολυτήριο και την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο! Για το λόγο αυτό όλοι στην Φινλανδία μιλούσαν άπταιστα αγγλικά! Παρόλα αυτά δεν υπήρχε αυτή η φρενίτιδα που υπάρχει στην χώρα μας για την απόκτηση πτυχίων στις ξένες γλώσσες!!! Δεν τα χρειάζονταν!!! Ήταν δεδομένο ότι το δημόσιο σχολείο παρείχε τη δυνατότητα στους μαθητές να μάθουν ικανοποιητικά ξένες γλώσσες. Φυσικά διδάσκονταν όλα τα βασικά μαθήματα (μαθηματικά, φυσική, χημεία, ιστορία) αλλά ιδιαίτερη έμφαση δίνανε επίσης, εκτός από τις ξένες γλώσσες στην γυμναστική, τα καλλιτεχνικά, τη θεατρική αγωγή, τη μουσική, την οικιακή οικονομία. Κι όταν μιλάμε για οικιακή οικονομία εννοούμε εκμάθηση βασικών δεξιοτήτων διαχείρισης ενός νοικοκυριού: μάθαιναν να μαγειρεύουν, να χρησιμοποιούν τα πλυντήρια πιάτων και ρούχων, να σιδερώνουν, να πλέκουν, να ράβουν, να κάνουν ξυλουργικές εργασίες!!!
Το σχολείο ξεκινούσε στις 8:15 και τελείωνε στις 12:30 για το δημοτικό και 13:30 για το γυμνάσιο. Στη συνέχεια οι μαθητές μπορούσαν να φάνε δωρεάν στο εστιατόριο του σχολείου κι έπειτα όσοι ήθελαν μπορούσαν να μείνουν για τα απογευματινά μαθήματα: ενισχυτική διδασκαλία σε κάποια μαθήματα, ξένες γλώσσες, μουσική, αθλήματα, θεατρική αγωγή. Με λίγα λόγια, για όλα όσα εμείς στην Ελλάδα πληρώνουμε σε φροντιστήρια και σε διάφορους ιδιωτικούς φορείς προκειμένου τα παιδιά μας να αποκτήσουν διάφορες δεξιότητες, οι Φιλανδοί τα μαθαίνουν στο δημόσιο σχολείο!!! Τα μαθήματα γίνονται με εργασίες, δεν υπάρχουν εξετάσεις στο τέλος της χρονιάς αλλά υπάρχουν φυσικά διαγωνίσματα κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Σήμερα το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι σε ένα μεταβατικό στάδιο: έχει ήδη σχεδιαστεί, έχουν επιμορφωθεί οι εκπαιδευτικοί και από την επόμενη σχολική χρονιά τα μαθήματα θα διδάσκονται διαθεματικά. Θα γίνεται επιλογή ενός θέματος ερευνητικής εργασίας με το οποίο θα ασχολούνται οι μαθητές προσεγγίζοντάς το μέσα από πολλά διδακτικά αντικείμενα.
Υπήρχε παράλληλη στήριξη για τους μαθητές με «ιδιαίτερες ικανότητες» καθώς και τμήματα ένταξης για τους αλλοδαπούς μαθητές. Εκείνο που θεωρούνταν δεδομένο και αυτονόητο ήταν να υπάρχει σε κάθε σχολείο ψυχολόγος, κοινωνικός λειτουργός, γιατρός και νοσηλευτικό προσωπικό!!! Αυτό στο οποίο οι εκπαιδευτικοί έδιναν έμφαση ήταν η χαρά της μάθησης και στόχος τους ήταν να δημιουργήσουν αυτόνομες προσωπικότητες!!! Γενικότερα, επικρατούσε ένα πνεύμα συνεργασίας και σεβασμού μεταξύ της διοίκησης, των εκπαιδευτικών και των μαθητών.
Το Λύκειο
Στο Λύκειο τα πράγματα ήταν λίγο διαφορετικά. Στο επαγγελματικό Λύκειο η επιδότηση ήταν 10.000 ευρώ ανά μαθητή. Διάθεταν τέλεια εξοπλισμένα εργαστήρια πληροφορικής, ξυλουργικής, ηλεκτρονικών, υδραυλικών, ηλεκτρολόγων, μηχανολόγων, κομμωτικής κ.ά. Το σχολείο είναι ανοικτό στην τοπική κοινωνία, καθώς οι πολίτες μπορούν να δίνουν παραγγελίες ή να λειτουργούν ως πελάτες για το σχολείο. Τα έσοδα πηγαίνουν στο σχολείο, αλλά και οι μαθητές εκπαιδεύονται σε πραγματικές συνθήκες.
Οι μαθητές επιλέγουν το γενικό λύκειο σε ποσοστό περίπου 50%. Οι υπόλοιποι πηγαίνουν σε ΕΠΑΛ. Η διάρκεια σπουδών είναι 3 έτη και κάθε έτος αποτελείται από 5 δίμηνα. Κάθε δίμηνο διαρκεί 7 εβδομάδες διδασκαλίας και μια εβδομάδα εξετάσεις. Σε ένα δίμηνο ο μαθητής διδάσκεται και εξετάζεται σε 5 αντικείμενα. Κάθε αντικείμενο έχει 2 επίπεδα υποχρεωτικά και για τα αντικείμενα που ο μαθητής επιλέγει να εξεταστεί σε πανφιλανδικό επίπεδο (matriculation exams), τα επίπεδα γίνονται 5. Τα μαθήματα που εξετάζονται για το πανεπιστήμιο είναι 4. Κοινό για όλους είναι η φιλανδική γλώσσα και τα αγγλικά. Το 70% των ωρών διδασκαλίας επιβάλλονται στο ωρολόγιο πρόγραμμα από την κεντρική κυβέρνηση. Το υπόλοιπο 30% επιλέγεται από τον δήμο και από το ίδιο το σχολείο. Οι τάξεις σε γενικές γραμμές έχουν 25-38 μαθητές. Στα μαθήματα προσανατολισμού οι μαθητές είναι λιγότεροι (10-15).
Υλικοτεχνική υποδομή
Όσον αφορά στην υλικοτεχνική υποδομή, τόσο τα δημοτικά-γυμνάσια όσο και τα λύκεια ήταν άρτια εξοπλισμένα. Για κάθε διδακτικό αντικείμενο υπάρχει ξεχωριστή αίθουσα με φορητό υπολογιστή, ολοκληρωμένο ηχοσύστημα, διαδραστικό πίνακα, επιπεδοσκόπιο συνδεδεμένο με τον Η/Υ. Στο μάθημα χρησιμοποιούνταν τα tablets- υπήρξε κρατική επιχορήγηση που εξόπλισε κάθε τάξη με το αντίστοιχο για κάθε μαθητή tablet. Οι καθηγητές επιμορφώνονται ή παροτρύνονται να επιμορφωθούν, συνεχώς, στις Νέες Τεχνολογίες και να τις χρησιμοποιούν στη διδασκαλία.
Η Εσθονία από την άλλη ακολουθεί το παράδειγμα της Φινλανδίας. Τα σχολεία που επισκεφθήκαμε λειτουργούν σχεδόν με τον ίδιο τρόπο.
Αυτά είναι μόνο λίγα από όσα είδαμε και βιώσαμε τις επτά ημέρες σεμιναρίων στο Ελσίνκι και στο Ταλίν! Η αξέχαστη εμπειρία μας από το ERASMUS+ ΚΑ1 μας δίνει την αυτοπεποίθηση και τη βεβαιότητα πως μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι, πως μπορούμε να αξιοποιήσουμε στοιχεία από τα εκπαιδευτικά συστήματα που γνωρίσαμε στη διάρκεια της επιμόρφωσής μας και να αντιμετωπίσουμε τη σημαντικότερη πρόκληση για μας: τον εξοπλισμό του σχολείου με την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή για να ανταποκριθούμε στο ψηφιακό σχολείο και τις απαιτήσεις της διευρυμένης Ευρώπης.
Εμείς σίγουρα θα κάνουμε κάποιες βελτιώσεις (όσες μας επιτρέπει το δύσκαμπτο εκπαιδευτικό μας σύστημα) ώστε το σχολείο μας να είναι πιο φιλικό προς τους μαθητές.
Δεν μπορούμε και δεν θέλουμε οι μαθητές μας να αλλάξουν και να γίνουν σαν τους Φιλανδούς γιατί το ελληνικό ταπεραμέντο δεν μπορεί να περιοριστεί!!!
Αυτό όμως που επιθυμούμε και μπορούμε να κάνουμε είναι να εμπνεύσουμε στα παιδιά μας, στους μαθητές μας, τον ΣΕΒΑΣΜΟ, προς τον συνάνθρωπο, προς τους χώρους και τα αντικείμενα που δεν μας ανήκουν αλλά μας υπηρετούν.
Η παιδαγωγική ομάδα του Γυμνασίου
με Λυκειακές Τάξεις Ασωπίας
