Η ενδοσχολική βία στην Κρήτη λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια, με το μπούλινγκ να είναι πλέον ένα κοινωνικό πρόβλημα στο νησί μας αλλά και σε όλη τη χώρα και μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις να έχει και άσχημες συνέπειες.
Ο σχολικός εκφοβισμός αποτελεί πλέον ένα μεγάλο καρκίνωμα για κάθε εκπαιδευτική κοινότητα, που πολλές φορές εξαιτίας του χάνει την εύρυθμη λειτουργία του, ενώ προκαλεί ένταση αλλά και φόβο σε πολλές κρητικές οικογένειες. Στα θετικά είναι το γεγονός ότι οι σχολικές κοινότητες της Κρήτης δηλώνουν ευαισθητοποιημένες, αλλά και ενημερωμένες, και αυτό είναι ένα ουσιαστικό βήμα που θέτει τις βάσεις για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας.
Στην Κρήτη, ελάχιστα είναι τα κρούσματα που έχουν δοθεί στη δημοσιότητα και πάρα πολλά αυτά που δεν δημοσιοποιούνται. Στην εκπομπή «Κρήτη Σήμερα» της «ΚΡΗΤΗ TV» ο κλινικός ψυχολόγος Νίκος Παπανικολάου έδωσε μια σειρά από συμβουλές αναφερόμενος στα περιστατικά της ενδοσχολικής βίας αλλά και στο προφίλ των δραστών και των θυμάτων. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο, σε πολλές σχολικές κοινότητες τα πιο δυνατά παιδιά από άποψη μυϊκής δύναμης ή και από άποψη του πιο ισχυρού και δεσποτικού/επιθετικού χαρακτήρα τρομοκρατούν τους υπόλοιπους συμμαθητές τους, που ενδέχεται ανά πάσα στιγμή να μετατραπούν στα αδύναμα και ανυπεράσπιστα θύματα αυτών των εκφοβιστικών ενεργειών ή και παραλείψεων των χειροδύναμων ή ηγετικών συμμαθητών τους. Από το 2000 άρχισε η οργανωμένη έρευνα της σχολικής αυτής συμπεριφοράς και των δραματικών συνεπειών της για το σχολικό και οικογενειακό περίγυρο.
Με τη νοοτροπία των μαθητών-θυμάτων να μην αποκαλύπτουν τους χλευασμούς και τον εξευτελισμό που υφίστανται από διάφορους συμμαθητές τους, προκειμένου να μην αποκτήσουν την ταμπέλα «καρφί», και την τάση τους να ανακοινώνουν τη θυματοποίησή τους μόνο στους γονείς τους, η σχολική βία και ο εν γένει εκφοβισμός αποκτούν όλο και πιο ανησυχητικές διαστάσεις και πολλές φορές οδηγούν σε απεγνωσμένες πράξεις και διαβήματα από τους αδύναμους μαθητές – τα ανυπεράσπιστα θύματα – που, μη μπορώντας να σηκώσουν το βάρος του διαρκούς άγχους και της αφόρητης ψυχολογικής πίεσης, πολλές φορές αποφασίζουν ακόμη και να θέσουν τέρμα στη ζωή τους.
Πώς εκδηλώνεται;
Ο σχολικός εκφοβισμός εκδηλώνεται με διάφορες μορφές όπως:
* Σωματική βία (σπρωξίματα, κλοτσιές, γροθιές, χαστούκια, τράβηγμα μαλλιών κ.λπ.).
* Συναισθηματική βία (σκόπιμη απομόνωση του παιδιού, να λερώνουν, να κρυώνουν, να καταστρέφουν τα πράγματά του, να το εκβιάζουν για χρήματα, να το απειλούν κ.λπ.).
* Λεκτική βία (κοροϊδία, βρίσιμο, σαρκασμός, ειρωνεία, διάδοση ψευδούς φήμης, κακά σχόλια για την εθνική προέλευση ή την οικονομική κατάσταση ενός παιδιού και της οικογένειάς του, χειρονομίες, συκοφαντικά σχόλια κ.λπ.).
* Σεξουαλική βία (ανεπιθύμητο άγγιγμα, απειλές, προσβλητικά μηνύματα, χυδαία γράμματα και εικόνες, πειράγματα κ.λπ.).
* Ηλεκτρονική βία (χρήση ίντερνετ, e-mail, chatroom, κινητών με κλήσεις και SMS με προσβλητικό και απειλητικό περιεχόμενο, χρήση κάμερας με σκοπό την απειλή και την ταπείνωση του παιδιού).
Σε αριθμούς
Κάποια σημαντικά στοιχεία για την ενδοσχολική βία είναι τα εξής:
* Περίπου το 30% των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αναφέρει ότι έχει δεχτεί απειλές.
* Περίπου το 17% έχει δεχτεί επίθεση χωρίς λόγο από ομάδα συμμαθητών.
* Περίπου το 12% έχει απουσιάσει από το σχολείο από μία έως δέκα μέρες επειδή δεν αισθάνεται ασφαλές.
Η προσωπικότητα του θύματος
Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των θυμάτων που δέχονται bullying είναι τα εξής:
* Έχουν χαμηλή αυταξία και χαμηλή αυτοεκτίμηση.
* Είναι μη διεκδικητικοί.
* Ψυχολογικά κατατάσσονται στους εσωστρεφείς.
* Είναι σχετικά μη συνεργάσιμοι.
* Δε διαθέτουν ομαδική νοοτροπία.
* Δεν είναι ανταγωνιστικοί.
* Είναι σωματικά πιο κοντοί από το μέσο όρο.
Η προσωπικότητα του δράστη
Από την άλλη στοιχεία της προσωπικότητας του δράστη είναι τα εξής:
* Έχει έλλειψη κατανόησης αυτού που ειπώθηκε.
* Έχει περιορισμένη κρίση (δεν μπορεί να σκεφτεί με προοπτική).
* Έχει επιλεκτική μνήμη.
* Είναι άτομο με βαθιά προκατάληψη.
* Φαίνεται ότι είναι έξυπνος, αλλά η απόδοσή του είναι χαμηλή.
* Είναι μνησίκακος σε περιφρονήσεις που θα δεχτεί.
* Δεν είναι δημιουργικός.
* Έχει ψυχαναγκαστική τάση να ελέγχει τους άλλους.
* Δε μαθαίνει από την εμπειρία.
Οδηγίες προς γονείς
Οι ειδικοί συμβουλεύουν τους γονείς των θυμάτων ενδοσχολικής βίας τα εξής:
– Η τακτική επικοινωνία με το παιδί είναι πρωτίστης σημασίας (το ρωτάμε πώς τα περνάει κ.ά.).
– Μην αμελήσετε τα σημάδια με φράσεις του τύπου «δε βαριέσαι, παιδιά είναι…».
– Τονίστε στο παιδί ότι δε φταίει αυτό, δεν έχει κάνει κάτι κακό. Πείτε του ότι έκανε πολύ καλά που σας μίλησε.
– Μην πιέσετε το παιδί να κάνει αντεπίθεση αν δεν μπορεί να το κάνει. Για ένα ευάλωτο παιδί μπορεί να είναι μια εξωπραγματική απαίτηση και να το οδηγήσει σε περισσότερες ενοχές.
– Διδάξτε του να στέκεται όρθιο με αυτοπεποίθηση, να κοιτά στα μάτια και να μιλά με παρρησία.
– Μιλήστε στον εκπαιδευτικό. Μπορεί να μη γνωρίζει τίποτε για το θέμα, ωστόσο θα πρέπει να είναι ενήμερος. Δραστηριοποιήστε το σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων.
Τι πρέπει να κάνετε αν το παιδί σας εκφοβίζει άλλα παιδιά;
– Εφαρμόστε σταθερά όρια και ποινές με συνέπεια, όταν παρατηρείτε το παιδί σας να εκδηλώνει κακοποιητική συμπεριφορά. Προσοχή: οι ποινές δεν περιλαμβάνουν σωματική τιμωρία.
– Ερευνήστε τι το απασχολεί. Προσπαθήστε να το στηρίξετε.
– Εξηγήστε του ότι η συμπεριφορά του είναι απαράδεκτη και ότι το αντίκτυπο στ’ άλλα παιδιά είναι πολύ βαρύ (αυξάνουμε την ενσυναίσθηση).
– Αποθαρρύνετε άλλα μέλη της οικογένειάς σας να εκδηλώσουν εκφοβιστικές συμπεριφορές.
– Διδάξτε στο παιδί σας τρόπους συμπεριφοράς, για επίλυση συγκρούσεων, που δεν περιλαμβάνουν βία.
– Επικοινωνήστε με το σχολείο και τους γονείς των θυμάτων.
Οδηγίες προς τους εκπαιδευτικούς
* Αποθαρρύνετε άλλα μέλη της σχολικής κοινότητας να εκδηλώσουν εκφοβιστικές συμπεριφορές.
* Διδάξτε στο παιδί τρόπους συμπεριφοράς, για επίλυση συγκρούσεων, που δεν περιλαμβάνουν βία.
* Επικοινωνήστε με τους γονείς των θυμάτων.
* Διδάξτε στα παιδιά να σέβονται τις μεταξύ τους ιδιαιτερότητες. Αφιερώστε χρόνο για τη δημιουργία μιας ομάδας συνεργασίας στην τάξη.
* Ξεκαθαρίστε το «όποιος σιωπά είναι συνυπεύθυνος».
* Εμπιστευτείτε το ένστικτό σας.
* Μιλάτε και ενθαρρύνετε το παιδί-θύμα.
* Επιβάλλετε κυρώσεις στο θύτη.
Οδηγίες προς τα θύματα
Τι συμβουλεύουν οι ειδικοί τα παιδιά που έχουν υποστεί ενδοσχολική βία;
* Δε φταις εσύ. Μην πιστεύεις αυτά που σου λένε. Είναι σημαντικό να γνωρίζεις ότι αυτό συμβαίνει και σε πολλά άλλα παιδιά και ότι, αν δεν ήσουν εσύ, θα ήταν κάποιος άλλος.
* Απλά προσπάθησε να τους αγνοήσεις.
* Αν επιμένουν, πες τους «παράτα με ήσυχο».
* Μίλησε στο δάσκαλό σου ή σε κάποιον ενήλικα ή τουλάχιστον σ’ ένα φίλο σου.
* Αποθήκευσε τα SMS και τα απειλητικά e-mail. Είναι πειστήρια.
* Πλησίασε το πιο αδύναμο άτομο που σε εκφοβίζει και κάνε το φίλο.
* Έχεις το δικαίωμα να αλλάξεις σχολείο.
* Αντικατέστησε τις αρνητικές σκέψεις με θετικές.
neakriti.gr
Διαβάστε περισσότερα: Νταήδες στα σχολεία: τι πρέπει να κάνει το θύμα - iPaideia.gr
