Δευτέρα 15 Ιανουαρίου 2018

Η πύλη των Θηβών


http://www.radiothiva.gr/
Η επίσκεψη στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών είναι ένα ταξίδι μέσα στον χρόνο, στον χώρο και στον μύθο. Ενα ταξίδι πολύ μακρύτερο και βαθύτερο απ’ ό,τι προϊδεάζει η μίας ώρας διαδρομή από την Αθήνα. Σε αυτό δεν συντελεί μόνο το μουσείο με την εκπληκτική συλλογή ευρημάτων από την προϊστορική εποχή της Βοιωτίας έως και την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους. Ούτε μόνο η διαδρομή που ακολουθεί ο επισκέπτης ανάμεσα στα εκθέματα και τις ενότητες που με αριστοτεχνία παρουσιάζουν τη Θήβα και τη Βοιωτία σε όλες τις διακυμάνσεις της πορείας τους από τα πρώτα σημάδια κατοίκησης στον τόπο. Το ίδιο το ταξίδι από την Αθήνα, η διαδρομή μέσα στην πόλη, ο δροσερός αέρας στο ύψωμα που δεσπόζει στον εύφορο κάμπο, τοποθετούν τον ίδιο τον επισκέπτη στη δική του θέση στον χρόνο και τον χώρο. Γίνεται κομμάτι της Ιστορίας, όπως οι πέτρες που λεηλατήθηκαν από χτίσματα κάθε προηγούμενης εποχής για να χτιστεί ο Μεσαιωνικός πύργος που βρίσκεται στο προαύλιο του μουσείου.

Κάθε μουσείο είναι, εξ ορισμού, μια πύλη σε άλλες εποχές, έκθεση της ανόδου και παρακμής ηγεμόνων και πολιτισμών. Επισκεπτόμενος τη Θήβα σήμερα, όμως, αυτό προσδίδει ακόμη μεγαλύτερη σημασία σε αυτή τη διάσταση – επειδή ό,τι και αν κάνουμε, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι ζούμε μια σημαντική στιγμή στην Ελλάδα. Μεταξύ άνθησης και παρακμής, μεταξύ ανοικοδόμησης και στασιμότητας. Στην καλύτερη περίπτωση, η στασιμότητα θα σημαίνει συντήρηση πριν από τη συνέχιση κάποιας ανόδου, και όχι μια ανάσα πριν από την πτώση. Η Θήβα είναι καλό σημείο να το θυμόμαστε αυτό.

Η νέα εθνική οδός, το όμορφο και λειτουργικό νέο κτίριο που εγκαινιάστηκε πρόπερσι, τα σπουδαία εκθέματα που φωτίζουν εποχές, ρεύματα σκέψης και εμπορίου, αντικείμενα μεγαλείου και καθημερινότητας, όλα μαζί δείχνουν την ευρωστία μιας κοινωνίας που μπορεί να παράγει τέτοια έργα και να μοιράζεται τέτοια γνώση. Πολλά οφείλονται στη συμμετοχή της Ελλάδας σε κάτι μεγαλύτερο από την πόλη-κράτος και από το εθνικό κράτος. Στην προκειμένη περίπτωση, η Ελλάδα είναι χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, και αυτή παρέχει πλούτο για υποδομές, ευκαιρίες για την άρτια εκπαίδευση επιστημόνων. Αυτό δεν σημαίνει ότι εξέλιπαν οι κακές μας συνήθειες.

Το μουσείο παρέμενε κλειστό για 10 χρόνια, όσο χτιζόταν το νέο κτίριο. Η σημερινή πόλη δεν δείχνει πολλά σημάδια ότι είναι διάδοχος της αρχαίας, ηγεμονικής Θήβας, πόλη του μύθου και της Ιστορίας, του Κάδμου, του Ηρακλή, του Οιδίποδα και της Σφίγγας, της Αντιγόνης και του στρατηγού Επαμεινώνδα. Επίσης, στο μουσείο δεν λειτουργεί ούτε πωλητήριο ούτε κυλικείο. Είναι γνωστή εδώ και καιρό η δυσλειτουργία του υπεύθυνου φορέα –το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων (ΤΑΠΑ)– αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η εγκληματική αδιαφορία για τον πολιτισμό σε ανώτερα κλιμάκια. Αυτών που αδιαφορούν επίσης για το γεγονός ότι πολλά έσοδα διαφεύγουν λόγω κλειστών αρχαιολογικών χώρων και μουσείων (και όταν υπάρχουν χρήματα για να αμείβονται οι φύλακες, όπως στην περίπτωση της Αρχαίας Νεμέας).

Τα αρνητικά που σημειώνουμε, όμως, εντάσσονται και αυτά στη συνολική ιστορία του μουσείου και του τόπου. Δεν είναι μόνο τα εκθέματα και ο τρόπος που εκτίθενται που μας «μιλούν», αλλά και ο τρόπος με τον οποίον εμείς, και η δική μας εποχή, επικοινωνούμε με αυτά. Το μουσείο έχει κάνει βήματα προς αυτόν τον διάλογο, επιτρέποντας επισκέπτες να αγγίξουν επιλεγμένα αρχαία αντικείμενα, δημιουργώντας μια πολύ καλή ιστοσελίδα, κ.ά. Οι επιστήμονες, οι υπεύθυνοι, οι ευγενικοί φύλακες, όλοι φαίνονται να έχουν δουλέψει με γνώση και καλή διάθεση για το καλύτερο αποτέλεσμα. Ευρωπαϊκά και εθνικά κονδύλια επέτρεψαν το έργο να υπάρξει. Οι παραλείψεις, οι ελλείψεις και οι αστοχίες σε άλλα επίπεδα, όμως, υπονομεύουν το σύνολο. Η ιστορία της Ελλάδας, με άλλα λόγια.

Μέσα στο μουσείο, όλες οι διακυμάνσεις των ιστορικών περιόδων παρουσιάζονται με τρόπο λιτό και συνάμα ολοκληρωμένο. Αλλά η ίδια η θέση του μουσείου, στο δυτικό πρανές του λόφου της Καδμείας, το τοποθετεί στο κέντρο της αρχαίας και σύγχρονης πόλης. Στα θεμέλιά του μπορούμε να δούμε τμήμα οικίας της 3ης χιλιετίας, τάφους του 17ου αιώνα π.Χ. και τη θεμελίωση του μυκηναϊκού τείχους της Καδμείας, όπως μας πληροφορεί το πολύ χρήσιμο φυλλάδιο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Βοιωτίας.

Η θέα από την αυλή του μουσείου, όμως, μας λέει άλλα τόσα: παρά τη χαοτική δόμηση της σημερινής πόλης, η δεσπόζουσα θέση σε ύψωμα πάνω από τα εύφορα εδάφη της Βοιωτίας, με την εθνική οδό στην άλλη άκρη του κάμπου, εξηγεί πώς η πόλη δημιουργήθηκε, πώς έγινε σταυροδρόμι εμπορίου και πολέμου, πώς επηρεάστηκε από κάθε εποχή, για καλό και για κακό, πώς θριάμβευσε, πώς ηττήθηκε, πώς άκμασε και πώς βρέθηκε πάλι στο περιθώριο.

Το νέο μουσείο της Θήβας μιλάει και στη δική μας αμήχανη στιγμή. Δείχνει ότι η ακμή και η παρακμή, οι μύθοι και η Ιστορία, το χθες και το σήμερα, οι πρόγονοι και εμείς, βρισκόμαστε όλοι στο ίδιο ακαταμάχητο ποτάμι του χρόνου. Με τη διαφορά ότι εμείς σήμερα ελπίζουμε ακόμη να επηρεάσουμε την πορεία μας.

Πηγή: Η Καθημερινή