Στο τραχύ, ανεμοδαρμένο τοπίο στο βορειοανατολικό άκρο της Κρήτης, η επιβλητική Μονή Τοπλού με το αγέρωχο καμπαναριό της μοιάζει σα φρούριο που αναδύεται μέσα από τη σκόνη και τον χρόνο.
Η ονομασία της είναι Παναγιά Ακρωτηριανή και η ονομασία Τοπλού αποδίδεται στην περίοδο της Τουρκοκρατίας. Οι ντόπιοι την αποκαλούν «το μεγάλο μοναστήρι». Βρίσκεται περίπου δέκα χιλιόμετρα ανατολικά της Σητείας, στον δρόμο προς το φοινικόδασος του Βάι.
Μοναδικός «επιζών» των πολέμων και των πειρατικών επιδρομών, που εξαφάνισαν άλλα μικρά και μεγάλα μοναστήρια της περιοχής της Σητείας, η Μονή Τοπλού χρονολογείται γύρω στον 14ο αιώνα αν και η σημερινή μορφή της τοποθετείται περίπου στα τέλη του 16ου.
Λεηλατήθηκε από πειρατές και από τους ιππότες της Μάλτας, καταστράφηκε δύο φορές από τους Τούρκους και στη γερμανική κατοχή ο ηγούμενος και οι μοναχοί συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν.Οι εικόνες της μονής παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον καθώς αποτυπώνουν τις φάσεις ανάπτυξης και εξέλιξης της σχολής της Κωνσταντινούπολης, που επηρέασε την κρητική τέχνη.
Μεταξύ των εικόνων που κανείς μπορεί να δει σήμερα στη μονή είναι έργα του Ιωάννου Κορνάρου, η εικόνα «Μέγας εί Κύριε και Θαυμαστά τα έργα Σου» του 1770, η εικόνα «Ρόδον το αμάραντο» του 1771 και η Άγια Αναστασία η Φαρμακολύτρια.
Η Μονή δίνει την εικόνα φρουρίου και πάνω από την κεντρική είσοδο υπάρχει ακόμα η «καταχύτρα», μία τρύπα από την οποία έριχναν καυτό λάδι ή μολύβι στους πειρατές και τους επίδοξους εισβολείς.Σήμερα, η Μονή Τοπλού αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά και πιο ξεχωριστά εκκλησιαστικά μνημεία της Κρήτης.
Οι μοναχοί παράγουν δικά τους προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας, όπως λάδι, ρακή και κρασί. Μπορείτε να συνδυάσετε την επίσκεψή σας στο ξακουστό Μοναστήρι με βόλτα στις κοντινές παραλίες, όπως την παραλία Κουρεμένου, αλλά και φοινικόδασος στο Βάι.
