Τράπεζες, δάνεια, πιστωτικές κάρτες, επιτόκια, «εισπρακτικές εταιρείες», υπερχρεωμένα νοικοκυριά, κ.λ.π. Οι παραπάνω είναι όροι που τους ακούμε καθημερινά και ευτυχώς ή δυστυχώς όλοι είμαστε δανειολήπτες σε κάποιο τραπεζικό ίδρυμα, με κάποιο δάνειο κάποια πιστωτική κάρτα κ.λ.π.
Σκοπός του παρόντος άρθρου δεν είναι φυσικά να αναλύσει διεξοδικά τις παραπάνω «γνωστές» στον καθένα μας έννοιες, αλλά να προσπαθήσει, με όσο το δυνατό απλά λόγια να εξηγήσει σε γενικές γραμμές τα δικαιώματα του πολίτη- καταναλωτή έναντι των τραπεζών ...
Το πρόβλημα του δανεισμού και των τόκων δεν είναι βέβαια καινούργιο και έχει απασχολήσει από πολύ νωρίς τους ανθρώπους ενώ έχουν αναφερθεί στις συνέπειες του δανεισμού πολλοί από τους αρχαίους Έλληνες όπως ο Σόλων, ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας, ακόμη και ο Ξενοφώντας. Στην παλαιά διαθήκη απαγορεύεται ο δανεισμός με τόκο, αλλά οι Ιουδαϊκές κοινότητες από τον Μεσαίωνα και μετά, θεωρούν ότι η απαγόρευση αυτή ισχύει μόνο μεταξύ Ιουδαίων και όχι μεταξύ Ιουδαίων και εθνικών. Οι χριστιανοί από την άλλη μεριά είναι κάθετοι απέναντι στο θέμα του δανεισμού με τόκο. Ενδεικτικά αναφέρουμε από τους πατέρες της Εκκλησίας τον Μέγα Βασίλειο που θεωρεί δηλητήρια τους τόκους και χαρακτηρίζει τους τοκογλύφους «πονηρών γονέων, πονηρόν έκγονον» και τον Ιερό Χρυσόστομο που θεωρεί τους τόκους «δηλητηριώδη φίδια» και την τοκογλυφία «έσχατη αναισχυντία». Οι ρωμαιοκαθολικοί είναι επίσης κάθετοι και απαγορεύουν εντελώς κάθε έντοκο δανεισμό. Ο Θωμάς ο Ακινάτης απαγορεύει κάθε τοκοφορία, η Συνθήκη του Λατερανού αποκλείει τους τοκογλύφους από όλα τα μυστήρια και αρνείται την τέλεση της εξοδίου ακολουθίας για αυτούς, ενώ το 1311 ο Πάπας Κλήμης ο Ε΄ χωρίς δισταγμό, ονομάζει την τοκογλυφία «αίρεση» και τους δανείζοντας με τόκο «αιρετικούς» .
Τα χρόνια πέρασαν όμως οι κοινωνικές συνθήκες άλλαξαν και το καταναλωτικό μοντέλο που καλλιεργείται και επιβάλλεται μας έκανε όλους να είμαστε στα δίχτυα των νόμιμων τοκογλύφων άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο, ενώ ακόμη και το ίδιο το Βατικανό έχει και αυτό την δικιά του τράπεζα παρά τις απαγορεύσεις του Θωμά Ακινάτη και του Πάπα Κλήμη του Ε΄ που ήταν κάθετοι στο θέμα του δανεισμού με τόκο. Την περίοδο της κρίσης που διανύουμε όλοι και πιο πολύ από εμάς αδυνατούμε να πληρώσουμε τις δόσεις μας έναντι των τραπεζικών ιδρυμάτων και καλό είναι να μάθουμε τα δικαιώματα μας έναντι των τραπεζών, αφού δικαιώματα δεν έχει μόνο δανειστής αλλά και ο δανειολήπτης.
1. Τραπεζική Σύμβαση: Γενικοί Όροι Συναλλαγών
Κάθε φορά που συναλλασσόμαστε με κάποια τράπεζα υπογράφουμε μία σύμβαση, ένα νομικό κείμενο δηλαδή το οποίο ορίζει τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά μας. Τις περισσότερες φορές το κείμενο αυτό είναι από πριν έτοιμο και περιέχει από πριν διατυπωμένους όρους τους λεγόμενους Γ.Ο.Σ. (γενικούς όρους συναλλαγών ) με τους οποίους θεωρητικά επιδιώκεται η διευκόλυνση των συναλλαγών με την τυποποίηση των συναλλακτικών σχέσεων με τελικό σκοπό απλοποίησης και ταχύτερης συνάψεώς τους, αλλά ουσιαστικά και στην πράξη κυρίως χάριν της εξυπηρέτησης των συμφερόντων του συντάκτη τους (δηλαδή της τράπεζας στην περίπτωση μας).
Στην πράξη οι συμβάσεις μεταξύ των τραπεζών και των πελατών-καταναλωτών δεν αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης αλλά είναι οι λεγόμενες «συμβάσεις προσχωρήσεως» όπου το ισχυρό μέλος η τράπεζα, δίδει ένα έτοιμο κείμενο στο οποίο προσχωρούμε και χωρίς ουσιαστικά να μπορούμε να αντιτάξουμε ακόμη και νόμιμα δικαιώματα μας και ενστάσεις. Με απλά λόγια η τράπεζα δίδει το κείμενο και αν δεν συμφωνήσουμε πλήρως και ανεπιφύλακτα σε ότι θέλει, δεν εγκρίνεται το δάνειο που ζητούμε δεν μας εκδίδεται η πιστωτική κάρτα, το ασφαλιστήριο κλπ.
Ο νομοθέτης έχοντας επίγνωση της παραπάνω ανισομέρειας ενσωματώνοντας την κοινοτική οδηγία 93/13 θέσπισε τον νόμο 2251/1994 ο οποίος με τις τροποποιήσεις του καθιέρωσε ένα ισχυρό πλαίσιο προστασίας του καταναλωτή και ειδικότερα στο άρθρο 2 που καθιερώνει την αρχή της μη διατάραξης της ισορροπίας της προστασίας των δικαιωμάτων και των δύο μερών. Με απλά λόγια οτιδήποτε δεσμεύει υπέρμετρα το αδύναμο μέλος δανειολήπτη/καταναλωτή είναι παράνομο και άκυρο και δεν δεσμεύει νομικά τον δανειολήπτη καταναλωτή.
Ενδεικτικά παρουσιάζουμε κατηγοριοποιημένους κάποιους όρους που σύμφωνα και με την νομολογία των δικαστηρίων έχουν κριθεί ως καταχρηστικοί και επομένως άκυροι. Μέσα σε παρένθεση υπάρχει και η σχετική δικαστική απόφαση.
Έτσι λοιπόν άκυροι και καταχρηστικοί έχουν κριθεί μεταξύ άλλων οι ΓΟΣ που:
«….χωρίς σπουδαίο λόγο αφήνουν το τίμημα αόριστο και δεν επιτρέπουν τον προσδιορισμό του με κριτήρια ειδικά καθορισμένα στη σύμβαση και εύλογα για τον καταναλωτή…» (απόφαση ΑΠ 430 /2005 )
«…επιτρέπουν στον προμηθευτή να απαιτήσει από τον καταναλωτή υπέρμετρες εγγυήσεις …» (απόφαση ΑΠ 430/20050)
«….προβλέπουν μονομερή μεταβολή του επιτοκίου χωρίς ειδικό και σπουδαίο λόγο και το δικαίωμα καταγγελίας σε περίπτωση που ο οφειλέτης δεν συμφωνήσει …» (απόφαση 1119/2002 του ΠολΠρωτΑθ)
«…ΓΟΣ που υποχρεώνει τον δανειολήπτη σε καταβολή στην τράπεζα πρόσθετης επιβάρυνσης για έξοδα τεχνικής και νομικής υποστήριξης… καθώς και για διαχειριστικά λειτουργικά έξοδα, τα οποία όμως αναφέρονται στη σύμβαση δανείου γενικά και αόριστα, χωρίς να αναφέρονται οι δαπάνες της τράπεζας στις οποίες αυτά αντιστοιχούν λειτουργικά έξοδα» ( απόφαση Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης 1797/200)
Προβλέπουν παραίτηση από τις ενστάσεις 862-868 του ΑΚ κλπ
Με άλλα λόγια κάθε όρος που δεν αντιμετωπίζει τον καταναλωτή και το τραπεζικό ίδρυμα ως ισότιμους αλλά δημιουργεί ευνοϊκότερο καθεστώς υπέρ της τράπεζας μπορεί να θεωρηθεί καταχρηστικός. Επίσης κάθε χρέωση για να είναι νόμιμη θα πρέπει να είναι ορισμένη και συγκεκριμένη, δηλαδή δεν αρκεί η αιτιολογία έξοδα φακέλου που χρησιμοποιούν οι τράπεζες αλλά πρέπει να αναφέρεται η αμοιβή του δικηγόρου για νομικό έλεγχο ή του μηχανικού εκτιμητή κλπ. Ο καταναλωτής θα πρέπει να μπορεί να ελέγξει την κάθε δαπάνη που του επιβάλλει το τραπεζικό ίδρυμα.
Προκειμένου να κωδικοποιήσουμε τις παραπάνω παράνομες χρεώσεις και να είναι εύχρηστες και στους μη ειδικούς , παραθέτουμε αυτούσιο πίνακα καταχρηστικών όρων από την επίσημη ιστοσελίδα του Συνηγόρου του Καταναλωτή (www.synigoroskatanaloti.gr) που βρίσκεται αναρτημένος στο διαδίκτυο.
Τράπεζες, δάνεια, πιστωτικές κάρτες, Γενικοί Όροι Συναλλαγών
ΑΠ 912/2011 Πιστωτικά ιδρύματα.Ληξιπρόθεσμες οφειλές είτε λόγω δανείου είτε από αλληλόχρεο λογαριασμό. Προσδιορισμός του ανωτέρω ύψους των τόκων που μπορούν να ζητηθούν νόμιμα με το καθεστώς του ν. 2789/2000 (αρ. 30), για ληξιπρόθεσμες οφειλές μέχρι την 31/12/2000.
ΑΠ 652/2010 Γενικοί Όροι Συναλλαγών. Συμβάσεις χορήγησης πιστωτικής κάρτας και βιβλιαρίων καταθέσεως. Καταχρηστικότητα. Είναι καταχρηστικοί οι όροι:
1. Χρέωσης κατόχου πιστωτικής κάρτας για ανάληψη μετρητών από κατάστημα ή ΑΤΜ της ίδιας Τράπεζας
2. Χρέωσης ποσού 50 ευρώ ως έξοδα εξέτασης αιτήματος βεβαίωσης οφειλών και χρέωσης εφάπαξ δαπάνης εξέτασης αιτήματος δανειοδότησης και προέγκρισης δανείων λόγω αοριστίας και υπέρμετρης χρέωσης σε περίπτωση μη έγκρισης (βλ. 961/2007 ΠΠρΑθ)
3. Χρέωσης σε ακίνητους λογαριασμούς και χρέωσης εξόδων τήρησης σε λογαριασμούς με μικρό υπόλοιπο
4. Καθορισμού κάθε φορά αριθμών ημερών δέσμευσης και μετάθεσης της έναρξης τοκοφορίας ποσών που κατατίθενται ή αναλαμβάνονται από άλλο κατάστημα από αυτό που τηρείται ο λογαριασμός
5. Αποκλεισμού της ευθύνης της Τράπεζας για δόλο ή βαρειά αμέλεια, εφόσον πραγματοποιήσει πληρωμή σε μη δικαιούχο, πριν την ενημέρωση του κατόχου για απώλεια του βιβλιαρίου
6. Γνωστοποίησης της τροποποίησης συμβατικών όρων μέσω φυλλαδίων ή ανακοινώσεων στα καταστήματα.
Έγκυρος ο όρος για μεταβολή του συμβατικού επιτοκίου πιστωτικής κάρτας μέχρι και 200% του ποσού της διαφορας μεταξύ του παλαιού και του νέου επιτοκίου σε συνδυασμό με τη μεταβολή του Βασικού Παρεμβατικού Επιτοκίου της ΕΚΤ.
ΠολΠρωτΑθ 7169/2010 Έννοια Καταναλωτή. Καταναλωτής είναι και ο έμπορος ή ελεύθερος επαγγελματίας ο οποίος συνάπτει τραπεζικές συμβάσεις εκτός των επαγγελματικών του συναλλαγών, εφόσον δεν υπερβαίνει το πρότυπο του μέσου επενδυτη (με κριτήρια την ειδική γνώση και εμπειρία, τη συστηματική ενασχόληση και την επένδυση μεγάλων χρηματικών ποσών).
ΕφΑθ 3956/2008 Γενικοί Όροι Συναλλαγών. Καταχρηστικοί οι όροι: α) προμήθειας στις κινήσεις λογαριασμών όταν υπερβαίνουν ένα όριο ανά μήνα β) προμήθειας στην κατάθεησ μετρητών υπέρ τρίτων που διατηρούν λογαριασμό στην Τράπεζα και γ) πιβολής τόκου στο σύνολο του δανείο και όχι στο μέρος αυτού που αποδεσμεύεται.
ΠολΠρωτΑθ 961/2007 Συμβάσεις Πιστωτικών Καρτών. Έντυπα τράπεζας με τίτλο ¨ΌΡΟΙ ΒΑΣΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ¨. Βιβλιάρια κατάθεσης ταμιευτηρίου. Γενικοί Όροι Συναλλαγών (ΓΟΣ). Καταχρηστικότητα. Ενώσεις Καταναλωτών. Συλλογική Αγωγή. Είναι καταχρηστικοί οι όροι πιστωτικών καρτών για αναδρομική χρέωση συμβατικών τόκων, για δικαίωμα μεταβολής συμβατικού επιτοκίου μόνο σε περίπτωση αυξήσεως του παρεμβατικού, για έξοδα ανάληψης μετρητών. Είναι καταχρηστικοί οι όροι τραπεζικών εντύπων για εφάπαξ δαπάνη εξέτασης αιτήματος δανειοδότησης, για χρεώσεις σε ακίνητους λογαριασμούς καταθέσεων. Είναι καταχρηστικοί οι όροι βιβλιαρίων καταθέσεων ταμιευτηρίου που προβλέπουν δικαίωμα της τράπεζας να διαφοροποιεί τα εκάστοτε ισχύοντα επιτόκια ανάλογα με το υπόλοιπο του λογαριασμού, καθορίζουν κάθε φορά αριθμό ημερών δέσμευσης της διαθεσιμότητας και μετάθεσης της έναρξης της τοκοφορίας (valeur), που αποκλείουν την ευθύνη της τράπεζας για δόλο ή βαριά αμέλεια, αν αυτή πραγματοποιήσει πληρωμή σε άλλο πρόσωπο με βάση το χαμένο βιβλιάριο ή και με πλαστή υπογραφή, εξόδων τήρησης-παρακολούθησης και κινήσεων για μέσο μηνιαίο υπόλοιπο μικρότερο εκείνου που ορίζει η τράπεζα, που επιτρέπουν στην τράπεζα να μεταβάλλει τους όρους λειτουργίας του λογαριασμού και τις τυχόν επιβαρύνσεις του, γνωστοποιώντας τις αλλαγές μέσω ενημερωτικών φυλλαδίων ή ανακοινώσεων που διατίθενται ή αναρτώνται στα καταστήματά της.
ΠολΠρωτΑθ 711/2007 Κατάλογος προμηθειών τράπεζας. Στεγαστικά δάνεια. Γενικοί Όροι Συναλλαγών (ΓΟΣ). Καταχρηστικότητα. Ενώσεις Καταναλωτών. Συλλογική Αγωγή. Είναι καταχρηστικός ο όρος που κατά την κίνηση λογαριασμού ταμιευτηρίου ή τρεχούμενου που αφορά ανάληψη ή κατάθεση μετρητών ή κατάθεση επιταγής στα ταμεία της τράπεζας, χρεώνει τον καταναλωτή με ποσό το οποίο προβλέπεται σε σχετικό κατάλογο προμηθειών. Είναι καταχρηστικός ο όρος χρέωσης προμήθειας κατάθεσης μετρητών υπέρ τρίτων με καταχώρηση ειδικών οδηγιών. Είναι καταχρηστικός ο όρος δανειακών συμβάσεων με τον οποίο προβλέπεται η κατάθεση του προϊόντος του δανείου σε δεσμευμένο λογαριασμό του οφειλέτη στην τράπεζα και η σταδιακή αποδέσμευση αυτού με την ταυτόχρονη όμως καταβολή τόκου εκ μέρους του οφειλέτη-καταναλωτή για το σύνολο του ποσού του δανείου και όχι για το μέρος αυτού το οποίο βρίσκεται στη διάθεσή του
ΑΠ 430/2005 Στεγαστικά Δάνεια. Γενικοί Όροι Συναλλαγών (ΓΟΣ). Καταχρηστικότητα Είναι καταχρηστικός ο όρος, κατά τον οποίο οι τόκοι υπολογίζονται με βάση το έτος 360 και όχι 365 ημερών, όπως και ο όρος για καταβολή αποζημίωσης από το δανειολήπτη, σε περίπτωση πρόωρης αποπληρωμής του δανείου, η οποία ορίζεται σε ποσοστό επί του κεφαλαίου που καταβάλλεται πρόωρα. Μη καταχρηστικός ο όρος περί μετακύλισης της εισφοράς του Ν. 128/1975 στον καταναλωτή. Αποδεικτική δύναμη των βιβλίων της Τράπεζας ως προς τα έξοδα του δανείου.
ΑΠ 147/2004 Δάνεια. Πιστωτικές κάρτες. Καταχρηστικές ρήτρες. Παραβίαση προσωπικών δεδομένων. Ενώσεις Καταναλωτών. Συλλογική Αγωγή. Αν η παραβίαση των διατάξεων του ν. 2472/1997 γίνει μέσω ρητρών που περιλήφθησαν σε σύμβαση προμηθευτή και καταναλωτή, χωρεί η κατά το άρθρο 10 παρ. 9 του ν. 2251/1994 συλλογική αγωγή προς προστασία των συλλογικών συμφερόντων από κάθε παράνομη συμπεριφορά του προμηθευτή, η οποία εκδικάζεται κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας. Χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης.
ΕφΑθ 5253/2003 Τράπεζες. Στεγαστικά δάνεια. Γενικοί Όροι Συναλλαγών. Καταχρηστικοί όροι. Έξοδα χρηματοδότησης. Προμήθεια φακέλου Παράνομες επιβαρύνσεις. Υπέρμετρες εγγυήσεις. Καταγγελία σύμβασης δανείου. Καταχώριση προμηθειών. Αποδεικτική δύναμη βιβλίων Τράπεζας. Προεξόφληση δανείου. Αποζημίωση. Ευθύνη εγγυητή.
ΠoλΠρωτΑθ 6537/2001 Σύμβαση πιστώσεως σε ανοικτό λογαριασμό. Αλληλόχρεος λογαριασμός. Ανατοκισμός. Εφόσον δεν υπήρξε ιδιαίτερη συμφωνία ως προς την υποχρέωση καταβολής τόκου επί των τόκων υπερημερίας και οι τόκοι υπερημερίας αποτελούν ιδιαίτερο είδος τόκων διάφορο από εκείνο των συμβατικών, μπορούν πλέον να ζητηθούν μόνο με αγωγή και όχι με την έκδοση διαταγής πληρωμής.
ΠολΠρωτΑθ 6774/2003 Καταχρηστικότητα Γ.Ο.Σ.. Γενικός όρος, που επιτρέπει στην τράπεζα να καθορίζει εκάστοτε συμβατικό τόκο, με τον οποίο θα χρεώνεται ο λογαριασμός του πελάτη, στις περιπτώσεις τμηματικών εξοφλήσεων (καταβολών σε δόσεις), είναι καταχρηστικός και συνεπώς άκυρος, λόγω της αντίθεσης του στο άρθρο 2 παρ. 7 περ. ια του ν. 2251/1994.
Επομένως με όσον το δυνατόν πιο απλά λόγια και αν έχουμε υπογράψει κάποιον όρο στη σύμβαση μας με το τραπεζικό ίδρυμα, αν αυτός είναι παράνομος δεν μας δεσμεύει και το δικαστήριο τον ακυρώνει ,εφαρμόζοντας τις διατάξεις για την προστασία του πελάτη- καταναλωτή που είναι το αδύναμο μέλος της σύμβασης.
Οι συνηθέστερες παράνομες χρεώσεις έχουν ενσωματωθεί στην υπουργική απόφαση με αριθμό Ζ1-798/25/6/2005 και δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Β 1353 ,δηλαδή έγιναν νόμος του κράτους και επίσημα .Κατά της παραπάνω υπουργικής απόφασης προσέφυγε η Ένωση Ελληνικών Τραπεζών ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας το οποίο και απέρριψε την προσφυγή τους .
Δηλαδή εν κατακλείδι οι τραπεζικές παρανομίες έχουν αποδοκιμαστεί από ειδικό νόμο (υπουργική απόφαση ) και η νομολογία έχει επικυρώσει αυτή την υπουργική απόφαση.
2. Εισπρακτικές εταιρείες
Όλοι μας κάποια στιγμή έχουμε δεχθεί τηλεφώνημα από κάποια εταιρεία για να μας καλέσει να πληρώσουμε κάποια δόση που λήγει .Οι παραπάνω εταιρείες δεν είναι εισπρακτικές αλλά υπενθημήσεως οφειλών , δεδομένου ότι είσπραξη μπορούν να γίνει μόνο από τα επιτρεπόμενα από τον νόμο πρόσωπα , δηλαδή δικηγόρους και δικαστικούς επιμελητές .Στο παρελθόν οι παραπάνω εταιρείες ( ή τουλάχιστον κάποιες από αυτές) είχαν προχωρήσει σε απαράδεκτες συμπεριφορές , απειλώντας βρίζοντας και προσβάλλοντας ( βλέπε σχετική γνωμοδότηση του καθηγητή του ΑΠΘ Σ. Ψυχομάνη) , ενώ Δικηγορικοί Σύλλογοι είχαν καταθέσει μηνύσεις εναντίον τους για το αδίκημα της αντιποίησης του δικηγορικού λειτουργήματος .Στις μέρες μας βέβαια η κατάσταση έχει αρκετά βελτιωθεί αφού με τους νόμους 4038/2012 και 3758/2009 έχει μπει μία τάξη στο πεδίο των εισπρακτικών εταιρειών. Για να διευκολύνουμε τους αναγνώστες και για την κωδικοποίηση των δικαιωμάτων τους έναντι των εταιρειών αυτών παραθέτουμε τα παρακάτω:
1. Οι εταιρείες είναι συγκεκριμένες και υπάρχει σχετικό μητρώο στο Υπουργείο Ανάπτυξης το οποίο είναι αναρτημένο στην σχετική ιστοσελίδα (www.efpolis.gr). Επομένως οι εταιρείες είναι γνωστές έχουν νόμιμους εκπροσώπους και διευθύνοντες συμβούλους, που ευθύνονται για την συμπεριφορά των υφισταμένων τους και έχουν την ανάλογη οικονομική επιφάνεια για να πληρώνουν τα πρόστιμα που τυχόν θα τους επιβληθούν από την Γενική Γραμματεία Καταναλωτή .
2. Οι τράπεζες διαβιβάζουν σε αυτές μόνο τα αναγκαία στοιχεία για την ενημέρωση του οφειλέτη και ο οφειλέτης θα πρέπει να έχει υπογράψει ότι συναινεί τα προσωπικά του δεδομένα να έχουν μεταβιβαστεί. Αν αυτό δεν έχει γίνει ή έχει άρει την συναίνεση του μπορεί να ζητήσει αποζημίωση για ηθική βλάβη (βλέπε ενδεικτικά απόφαση 2887/2010 του Εφετείου Αθηνών )
3. Οι εταιρείες οφείλουν να τηλεφωνούν 10 ημέρες μετά από τότε που η δόση καθίσταται ληξιπρόθεσμη
4. Εάν ο οφειλέτης δηλώσει ότι δεν επιθυμεί να τον ενοχλούν είναι υποχρεωμένοι να σταματήσουν την επικοινωνία.
5. Απαγορεύεται η γνωστοποίηση της οφειλής σε τρίτους παρά μόνο στον ίδιο τον οφειλέτη.
6. Απαγορεύεται η επικοινωνία εταιρειών αν υπάρχει εκκρεμής δικαστική διαδικασία
7. Οι εταιρείες τηρούν αρχείο που καταγράφονται οι τηλεφωνικές συνομιλίες για 6 μήνες. Η καταγραφή μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο υπέρ του καταναλωτή, ενώ εντός 10 ημερών από την αίτηση του οφείλουν να του δώσουν αντίγραφο αν το ζητήσει.
8. Τα τηλεφωνήματα πρέπει να γίνονται από τις 9 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ ενώ οι οχλήσεις δεν μπορούν να υπερβαίνουν την μία ανά δεύτερη μέρα.
Πρόσβαση στα αρχεία των εταιρειών αυτών έχουν η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή και φυσικά και οι Δικαστικές αρχές. Η Γ.Γ. Καταναλωτή αν διαπιστώσει παραβίαση των παραπάνω μπορεί να επιβάλλει πρόστιμα μέχρι 500.000 ευρώ και αν είναι υπότροπες (οι εταιρείες ) αναστέλλει την άδεια λειτουργίας τους ή την αφαιρεί μόνιμα. Επίσης οι καταναλωτές μπορούν να αποταθούν και στην Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων που επίσης επιβάλλει πρόστιμα ή να ζητήσουν δικαστική προστασία με κατάθεση αγωγής ζητώντας αποζημίωση ή με ασφαλιστικά μέτρα για να σταματήσουν να τους ενοχλούν.
3. Υπερχρεωμένα νοικοκυριά (νόμος 3869/2010 με τις τροποποιήσεις του)
Συχνά ακούμε και διαβάζουμε ότι το Ειρηνοδικείο «κούρεψε» την τάδε οφειλή ή το δείνα χρέος, η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική και θα προσπαθήσουμε με δύο λόγια να εξηγήσουμε τις προϋποθέσεις για να υπαχθεί κάποιος στο καθεστώς των υπερχρεωμένων νοικοκυριών και να γνωρίζει τις απαραίτητες λεπτομέρειες προκειμένου να σταθμίσει αν είναι προς το συμφέρον του ή όχι η υπαγωγή στον νόμο 3869/2010 .
Προϋποθέσεις
1. Ο οφειλέτης θα πρέπει να μην έχει εμπορική ιδιότητα γιατί αν είναι έμπορος τότε ακολουθεί άλλη διαδικασία, την διαδικασία της πτώχευσης η οποία γίνεται με άλλες προϋποθέσεις και ενώπιον άλλου δικαστηρίου (του Πολυμελούς Πρωτοδικείου και όχι του Ειρηνοδικείου όπως στην περίπτωση του νόμου 3869/2010).
2. Δεν μπορούν να υπαχθούν τα χρέη προς το Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία , εφορία κλπ.
3. Η απαλλαγή του νόμου προβλέπεται από τα χρέη μόνο μία φορά στη ζωή του οφειλέτη.
4. Η αδυναμία πληρωμών του οφειλέτη δεν θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα δόλου του ή να έχει την μορφή καταδολίευσης των δανειστών του
5. Εφόσον ο οφειλέτης υπαχθεί στη ρύθμιση θα πρέπει να είναι συνεπής στην ρύθμιση του Ειρηνοδικείου διαφορετικά η ρύθμιση ακυρώνεται.
6. Οι πιστωτές έχουν πλήρη πρόσβαση στα περιουσιακά του στοιχεία και μπορούν να τα ρευστοποιήσουν όλα, αλλά εξαιρείται η πρώτη κατοικία με την προϋπόθεση η αξία της να μην ξεφεύγει το αφορολόγητο όριο και τα ακατάσχετα πράγματα σύμφωνα με τον νόμο. Σε αυτή την περίπτωση ο οφειλέτης μπορεί να υποχρεωθεί από το Ειρηνοδικείο να πληρώσει σε μηνιαίες δόσεις το 85% της αξίας του ακινήτου του για 20 χρόνια.
7. Από την στιγμή που υποβάλει κάποιος την αίτηση σταματά η τοκοφορία των οφειλών με εξαίρεση εκείνες που έχουν εμπράγματη κάλυψη ( π.χ. όταν υπάρχει προσημείωση υποθήκης )
Στάδια υπαγωγής συνοπτική περιγραφή της διαδικασίας για την υπαγωγή στο καθεστώς των υπερχρεωμένων νοικοκυριών
1. Υπόβολη αίτησης εξωδικαστικού συμβιβασμού προς τις τράπεζες, όπου ο οφειλέτης αφού σταθμίζει τα έσοδα και τα έξοδα του υποβάλλει στις τράπεζες σχέδιο διακανονισμού
2. Οι τράπεζες συνήθως το απορρίπτουν οπότε κατατίθεται η αίτηση στο Ειρηνοδικείο η οποία στην Θεσσαλονίκη δικάζεται 4-5 χρόνια μετά.
3. Οταν δικαστεί η υπόθεση το δικαστήριο ορίζει τις δόσεις αφού ακούσει και τους ισχυρισμούς των τραπεζών που είναι λίγο πολύ «στάνταρ» (δόλος οφειλέτη για την οικονομική του αδυναμία, ανεύθυνος δανεισμός κλπ.). Οι αποφάσεις μέχρι στιγμής είναι υπέρ του οφειλέτη.
4. Οι τράπεζες υποβάλλουν έφεση στο Πολυμελές
Για όλα τα παραπάνω ο οφειλέτης μπορεί να εκπροσωπηθεί και χωρίς δικηγόρο γιατί στο Ειρηνοδικείο δεν είναι υποχρεωτική η παράσταση δικηγόρου, όμως είναι προς το συμφέρον του να έχει νομική κάλυψη γιατί οι τράπεζες θα κάνουν «φύλο και φτερό» την περιουσία του και θα τον βομβαρδίσουν με νομικές ενστάσεις τις οποίες θα πρέπει να αποκρούσει.
5. Διαταγή Πληρωμής κατάσχεση περιουσίας οφειλέτη – πλειστηριασμός
Σε περίπτωση που δεν πληρώνουμε τις δόσεις του δανείου μας (στεγαστικό , πιστωτική κάρτα, καταναλωτικό δάνειο κλπ.) η τράπεζα προχωρά στην νομική διαδικασία για την είσπραξη των οφειλών. Τα στάδια που ακολουθούνται για την είσπραξη είναι τα εξής:
Αποστολή εξωδίκου: Η τράπεζα στέλνει επίσημη «όχληση» στον δανειολήπτη , καταγγέλλει την σύμβαση και προειδοποιεί για την δικαστική οδό που θα ακολουθήσει. Οι παραπάνω ενέργειες γίνονται με δικαστικό επιμελητή που συντάσσει σχετική έκθεση επίδοσης, σε περίπτωση απλής επιστολής ή τηλεφωνήματος κλπ. δεν επέρχεται καμία έννομη συνέπεια και αν θέλουμε το αγνοούμε.
Έκδοση διαταγής πληρωμής: Η τράπεζα καταφεύγει στο αρμόδιο δικαστήριο που εκδίδει «διαταγή πληρωμής» δηλαδή μια γρήγορη ειδική δικαστική απόφαση στην οποία δεν παραβρισκόμαστε και η οποία εκτελείται άμεσα. Κατά της παραπάνω έχουμε δικαίωμα να ασκήσουμε ανακοπή εντός 15 εργασίμων ημερών προκειμένου να την ακυρώσουμε. Οι λόγοι που επικαλούμαστε είναι οι παράνομοι ΓΟΣ για τους οποίους έγινε λόγος παραπάνω. Ανάλογα με την αιτία μειώνουμε το ποσό της διαταγής πληρωμής ή την ακυρώνουμε ολοκληρωτικά. Αν περάσουν άπρακτες οι 15 μέρες αποδεχόμαστε το νόμιμο της οφειλής.
Κατάσχεση – πλειστηριασμός: Αν δεν ασκηθεί ανακοπή και αναστολή εκτέλεσης, δηλαδή πάγωμα της διαδικασίας μέχρι να κρίνει το δικαστήριο της ανακοπής το νόμιμο ή μη της απαίτησης του τραπεζικού ιδρύματος, η δανείστρια θα προχωρήσει στην κατάσχεση και αναγκαστική εκποίηση της περιουσίας του οφειλέτη, δηλαδή σε πλειστηριασμό .Κατά του πλειστηριασμού μπορούμε να ασκήσουμε σειρά ανασκοπών και αιτήσεων διόρθωσης σχετικά με το νόμιμο ή μη της διαδικασίας, αλλά δεν αμφισβητούμε το νόμιμο της οφειλής και απλά κερδίζουμε χρόνο διορθώνοντας κάποιες λεπτομέρειες όπως την ορθή τιμή του ακινήτου, την καταβολή κάποιας εγγύησης για την καθυστέρηση του πλειστηριασμού κλπ.
Αυτές σε πολύ γενικές γραμμές είναι οι νομικές διαδικασίες οι οποίες είναι «γνωστές» αλλά και ταυτόχρονα άγνωστες στο ευρύ κοινό. Το παρόν κείμενο δεν φιλοδοξεί να υποκαστατήσει τον εξειδικευμένο νομικό σύμβουλο ούτε μπορεί μέσα σε λίγες γραμμές να εξετάσει έννοιες και διαδικασίες για τις οποίες έχει δαπανηθεί ένας ποταμός από μελάνι, πιστεύουμε όμως ότι έθιξε με απλά λόγια τα παραπάνω θέματα και μπορεί ενδεχομένως να αποτελέσει μια βάση για έναν μη ειδικό προκειμένου να αναζητήσει και να ασκήσει τα νόμιμα δικαιώματα του.
