Του Δημήτρη Λακαφώση Αντιστρατήγου ε.α.
Η Περίοδος προ και κατά το Μεσοπόλεμο
Με τα δεδομένα του Α’ΠΠ, η Γερμανία, λόγω και του ρόλου της στον πόλεμο, αποπληρώνει τα δάνεια που όφειλε από τον Α’ΠΠ. Το 1932 η Γερμανία διευκολύνεται στις αποζημιώσεις για τον Α’ΠΠ, επειδή δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει ύστερα από την οικονομική κρίση του 1929 και μέχρι τότε είχε πληρώσει μόνο το 1/8 των αποζημιώσεων.
Με αυτή την οικονομική δυσπραγία της Γερμανίας, ο Χίτλερ εκμεταλλεύεται την κατάσταση στη γερμανική δημοκρατία της Βαϊμάρης (Weimar) και ανέρχεται στην καγκελαρία το 1933 και επιβάλλει εθνικοσοσιαλιστικό ή ναζιστικό σύστημα.
Η Περίοδος κατά το Β’ ΠΠ
Η Χιτλερική Γερμανία κατέλαβε και κατέστρεψε όλη την Ευρώπη και όχι μόνο. Η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό σε ανθρώπινα θύματα, παγκόσμια και σε σύγκριση πληθυσμού. Κάθε χωριό έχει θύματα των Ναζί. Η οικονομία της βουλιάζει. Οι υποδομές της καταστρέφονται ολοσχερώς. Χιλιάδες αρχαία κινητά μνημεία εξήχθηκαν παράνομα από την χώρα. Κατά την αποχώρησή τους οι ναζιστικές δυνάμεις άρπαξαν από τα υποκαταστήματα της Τραπέζης της Ελλάδος 634.962.691.995.162 δρχ.
Η γερμανική κυβέρνηση σύναψε υποχρεωτικά κατοχικά δάνεια με τις υπό κατοχή χώρες. Με την Ελλάδα σύναψε αναγκαστικό κατοχικό δάνειο, 1942, περίπου $10 δις και που με τόκους, υπολογίζεται να ανέρχεται σήμερα σε $70 δις - $100 δις. Επίσης, με τη δανειακή συμφωνία του Παρισίου το 1946 επιδικάσθηκαν και οι γερμανικές πολεμικές αποζημιώσεις προς την Ελλάδα.
Η Περίοδος μετά το Β’ΠΠ.
Αμέσως μετά τον Β’ΠΠ, το 1949, διχοτομείται η Γερμανία. Οι Η.Π.Α. δεν επιθυμούσαν μία επανάληψη των αποπληρωμών του μεσοπολέμου, που οδήγησαν στην κατάρρευση της Γερμανικής οικονομίας και στην άνοδο του Χίτλερ.
Το 1953 επιτεύχθηκε η Συμφωνία του Λονδίνου:
› Το προπολεμικό Γερμανικό χρέος περικόπηκε σε σημαντικό βαθμό ,περίπου 50%,
› Αυξήθηκε ο χρόνος που η Γερμανία είχε στη διάθεσή της για την αποπληρωμή, στα 30χρόνια.
› Το ποσό χρημάτων που θα κατέβαλλε κάθε χρόνο ήταν συνάρτηση των δυνατοτήτων της Γερμανικής οικονομίας να το παράγει.
Η Σύμβαση του Λονδίνου 1953 αναγνωρίζει ταυτόχρονα ότι απομένουν οι τελικές γερμανικές αποζημιώσεις για το Β’ Π.Π., στο μέλλον, εξαιτίας της διχοτόμησης της Γερμανίας. Η Συμφωνία του Λονδίνου είχε ως αρχή ότι η Γερμανία δεν θα μπορούσε να αποπληρώσει τα χρέη της χωρίς αναπτυσσόμενη οικονομία και ότι όλοι οι δανειστές να μειώνουν τις απαιτήσεις τους για χάρη της γερμανικής ανάπτυξης. Κατά τη περίοδο 1953-1958 η Γερμανία θα πλήρωνε μόνο τόκους, ενώ από το 1958 θα ξεκινούσε να αποπληρώνει τα δάνεια
Μετά το 1953, η Δυτική Γερμανία ήρθε σε διάφορες συμφωνίες με μεμονωμένα κράτη για τη πληρωμή επιπρόσθετων αποζημιώσεων.
Το 1960 συμφώνησε με την Ελλάδα να πληρώσει 115.000.000 γερμανικά μάρκα σε Έλληνες ιδιώτες, που ήταν θύματα της γερμανικής κατοχής, υπό τον όρο να μην πληρώσει αντίστοιχα ποσά στο μέλλον. Η συμφωνία του 1960 όμως δεν αφορούσε το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο, αλλά ούτε και αποζημίωση των εγκλημάτων πολέμου, της σχεδόν ολικής καταστροφής των υποδομών της χώρας και της διάλυσης της οικονομίας κατά τη διάρκεια του πολέμου και της κατοχής. Μεταγενέστερα, με νομικές προσπάθειες Έλληνες ιδιώτες προσφεύγουν στο δικαστήριο των Η.Ε. στη Χάγη για δικαιούμενες αποζημιώσεις.
Μετά τη Γερμανική Επανένωση, από το 1990
Με τη συμφωνία του Λονδίνου 1953 προβλεπότανε, σε περίπτωση επανένωσης της Γερμανίας, η ενοποιημένη Γερμανία να πλήρωνε ένα μεγάλο μέρος των χρεών της. Στις 12 Σεπτεμβρίου 1990 υπογράφηκε η τελική συνθήκη ειρήνης της Γερμανίας με την ΕΣΣΔ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και τη Γαλλία(4+2), χωρίς να αναφέρεται ρητά ότι η Γερμανία δε θα δεχόταν επιπλέον αγωγές για αποζημιώσεις οφειλόμενες για το Β’ ΠΠ.
Οι Ελληνικές Διεκδικήσεις των Γερμανικών Αποζημιώσεων,1995
Η διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων στην ουσία ξεκίνησε πριν από περίπου 20 χρόνια στα δικαστήρια, από το 1995, στα Καλάβρυτα και στο Δίστομο.
Η Αγωγή των Καλαβρυτινών κατά του Γερμανικού Δημοσίου και η απόρριψή της.
Στις 12 Σεπτεμβρίου 1995, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αχαΐας και 3.368 φυσικά πρόσωπα από όλη την επαρχία Καλαβρύτων, θύματα της ναζιστικής κατοχής, άσκησαν προς το Πολυμελές Πρωτοδικείο Καλαβρύτων αγωγή κατά του γερμανικού δημοσίου. Το γερμανικό δημόσιο δεν εκπροσωπήθηκε στο δικαστήριο. Το Πολυμελές Πρωτοδικείο Καλαβρύτων με την υπ’ αριθ. 70/1998 απόφασή του, ανεπαρκώς αιτιολογημένη, απέρριψε την αγωγή με το σκεπτικό: ότι δεν συνάδει με το διεθνές δίκαιο περί ετεροδικίας κρατών.
Στη συνέχεια, ασκήθηκε έφεση ενώπιον του Εφετείου Πατρών, το οποίο υπέβαλε ερώτημα προς το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ), στο Λουξεμβούργο, αν η Γερμανία απολαμβάνει του προνομίου της ετεροδικίας και το ΔΕΚ αποφάσισε θετικά για τη Γερμανία. Έκτοτε, σταμάτησε ο δικαστικός αγώνας των Καλαβρυτινών κατά της Γερμανίας για τις αποζημιώσεις .
Η Αγωγή του Διστόμου στο Πρωτοδικείο της Λιβαδειάς κατά του Γερμανικού Δημοσίου και η αποδοχή της
Στις 27Νοεμβρίου1995, οι συγγενείς και απόγονοι θυμάτων του Διστόμου, άσκησαν αγωγή στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Λιβαδειάς, για αποζημιώσεις. Το οποίο, σε αντίθεση με το Πολυμελές Πρωτοδικείο Καλαβρύτων, δέχτηκε την αγωγή, με την υπ’ αριθ. 137/1997 απόφασή του, με το σκεπτικό ότι η Γερμανία δεν απολαμβάνει του προνομίου της ετεροδικίας και υποχρεώνεται να αποζημιώσει τους επιζώντες και απογόνους των 228 θυμάτων του Διστόμου.
Η 11/2000 απόφαση Ολομέλειας του Αρείου Πάγου (ΟΑΠ)
Με την υπ’ αριθ. 11/2000 απόφαση, η ΟΑΠ κατέστησε αμετάκλητη την πρωτόδικη απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, η οποία όμως αν και αμετάκλητη δεν έχει ακόμη εκτελεσθεί, για κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού κράτους στη χώρα μας, διότι απαιτείται να δώσει την άδεια κατάσχεσης ο Έλληνας υπουργός δικαιοσύνης, άδεια ή οποία ουδέποτε δόθηκε.
Υπ’ αριθ. 6/2002 απόφαση του Ελληνικού Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου (Α.Ε.Δ.)
Το Α.Ε.Δ., με την υπ’ αριθ. 6/2002 απόφασή του, στην υπόθεση του ιδιώτη Μιλτιάδη Μαργέλου, δέχτηκε ότι η Γερμανία απολαμβάνει του ευεργετήματος της ετεροδικίας , σε αντίθεση με τον Άρειο Πάγο. Εκκρεμούν, εκτός από την απόφαση του Διστόμου, περίπου 40.000 χιλιάδες αγωγές. Πράγμα, που έδωσε την ευκαιρία στο γερμανικό ακυρωτικό και στο δικαστήριο της Χάγης, να ισχυρισθεί ότι ούτε τα ίδια τα ελληνικά δικαστήρια δεν υποστηρίζουν τη διεκδίκηση των επανορθώσεων .
Επί πλέον, τον Οκτώβριο του 2008 το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της Ρώμης επιδίκασε αμετάκλητα το γερμανικό κράτος να αποζημιώσει τις οικογένειες 203 πολιτών του Αρέτσο της Τοσκάνης, που εκτελέσθηκαν από το γερμανικό στρατό τον Ιούνιο του 1944. Το, δε, Νοέμβριο 2008 το Εφετείο της Φλωρεντίας, μετά από επίπονες δικαστικές επιδιώξεις του αείμνηστου Ιωάννη Σταμούλη, επιδίκασε το γερμανικό δημόσιο να αποζημιώσει τις οικογένειες των θυμάτων του Διστόμου και έδωσε την άδεια κατάσχεσης της βίλας Βιγγόνι, στο Κόμο της Ιταλίας. Σύμφωνα με αυτές τις αποφάσεις της Ιταλίας, το γερμανικό κράτος δεν χαίρει προνομίου ετεροδικίας .
Την απόφαση του ιταλικού συνταγματικού δικαστηρίου χαιρέτισαν και οι Γερμανοί δικηγόροι από την ‘’Ομάδα Δράσης Διστόμου’’ στο Αμβούργο. Η Πανελλήνια Ένωση Θυμάτων Γερμανικής Κατοχής χαιρετίζει τη δίκαιη αυτή απόφαση, για το Δίστομο. Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ενεργήσει ακόμη δυναμικά για τις χιλιάδες εκκρεμείς αγωγές Ελλήνων πολιτών ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων. Το Μάρτιο 2015, συγκροτείται εξεταστική επιτροπή στη Βουλή για τις αποζημιώσεις, ας ελπίζουμε ότι δεν είναι μια συνηθισμένη του παρελθόντος ενέργεια και δε θα επηρεασθεί από την συγκυρία των διαπραγματεύσεων για την επίλυση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα.
Γίνεται αποδεκτό το αίτημα Ελληνικής παρέμβασης στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, 12- 15 Σεπτεμβρίου 2011
Το δικαστήριο δέχτηκε το αίτημα της χώρας μας, στις 13 Ιανουαρίου 2011, να παρέμβει και να παρασταθεί στη δίκη, όπου εκκρεμούσε το θέμα της ετεροδικίας μεταξύ της Ιταλίας και της Γερμανίας. Τη χώρα μας εκπροσώπησε, ο καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεσμών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Στέφανος Περράκης που με σωστές παρεμβάσεις υπεραμύνθηκε της ορθότητας των αποφάσεων του Πρωτοδικείου της Λιβαδειάς, του Αρείου Πάγου και των ιταλικών δικαστηρίων, που δεν αναγνώρισαν το προνόμιο της ετεροδικίας στη Γερμανία. Οι Γερμανοί είχαν δώσει σκληρή μάχη για να μην επιτραπεί η παρέμβαση του ελληνικού δημοσίου στη δίκη.
Η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης έχει συνοπτικά: ‘’ οι πράξεις των ναζιστικών στρατευμάτων κατοχής στο Δίστομο, ανεξάρτητα του ότι ήταν παράνομες (αυτό δεν αμφισβητήθηκε από το Διεθνές Δικαστήριο), θεωρούνται πράξεις κυριαρχίας της Γερμανίας και επομένως υπάγονται στην αποκλειστική δικαιοδοσία των δικαστηρίων της (με ότι αυτό συνεπάγεται για την τύχη των αγωγών αυτών, καθώς τα Γερμανικά δικαστήρια απορρίπτουν τέτοιες αγωγές)’’
Έτσι σταμάτησε η εκδίκαση εκατοντάδων άλλων εγκλημάτων των Ναζί στην Ελλάδα. Παραμένει όμως ανοιχτή η διεκδίκηση του κατοχικού δανείου. Διεκδίκηση η οποία επαφίεται στην πρωτοβουλία και τη βούληση της ελληνικής πολιτείας. Το αποτέλεσμα δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς ήδη από το 2002 και αυτό ακόμα το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο της Ελλάδας, σε άλλη παρεμφερή περίπτωση αγωγών συγγενών θυμάτων κατά της Γερμανίας έκρινε ότι τα ελληνικά δικαστήρια δεν έχουν δικαιοδοσία επί τέτοιων αγωγών, λόγω της ετεροδικίας της Γερμανίας.
Σχόλια
Με τη συμφωνία του Λονδίνου 1953 και τις εν συνεχεία υποχωρήσεις- συγκαταθέσεις των Ευρωπαίων έναντι της Γερμανίας επιδιωκότανε η επανόρθωση και η ανάπτυξη της γερμανικής οικονομίας, μετά το Β’ΠΠ.
Πράγματι, ακολούθησε το ‘’οικονομικό γερμανικό θαύμα’’, αλλά δεν πρέπει οι τότε υπό κατοχή χώρες στην ανατολική και νότιο-ανατολική Ευρώπη να βλέπονται από τη Γερμανία, όπως άλλοι ισχυρίζονται, ως αποικίες και να παραβλέπεται η πραγματικότητα για επανορθώσεις των καταστροφών που υπέστησαν κατά τη γερμανική κατοχή. Βέβαια, πολλά έχει αποδώσει μέχρι σήμερα, αλλά όχι επαρκή και πρέπει να κάνει ακόμη περισσότερα η Γερμανία.
Με τις παρερμηνείες και τις επιχειρούμενες αμφισβητήσεις συμφωνιών του παρελθόντος, δεν προσεγγίζεται η συνεννόηση για τις αποζημιώσεις, αλλά τα έγκυρα και πειστικά στα δικαστήρια έγγραφα, άφαντα σχεδόν στη μέχρι τώρα διαδρομή των περίπου 70 χρόνων, φέρουν το επιδιωκόμενο.
Οι αμερόληπτες επιδιώξεις στην ελληνική προσφυγή για αποζημιώσεις του Α’ΠΠ , στο Διαιτητικό Δικαστήριο στο Κομπλέντς της Γερμανίας και οι κατά καιρούς ρητές ελληνικές διακοινώσεις περί μη μυστικών και απροσδιορίστων συμφωνιών, κινήθηκαν προς θετική κατεύθυνση.
Αλλά, οι συγκυριακές επιδιώξεις, παράλληλα με άλλα σε άμεση προτεραιότητα σοβαρότερα θέματα, δεν αποτελούν όργανο της διπλωματίας για επίλυση διαφορών.
Οι εκ των έσω, θελημένα ή άθελα, αμφισβητήσεις φέρουν εμπόδια για δίκαια δικαστική απόφαση και το Δικαστήριο της Χάγης για το Δίστομο να ερωτά εάν το ελληνικό Ανώτερο Ειδικό Δικαστήριο αίρει την απόφαση του Αρείου πάγου, αναφορικά με το Δίστομο, ή αν αυτή παραμένει εκτελεστή, με την οποία ο Άρειος Πάγος δέχεται ότι η Γερμανία δεν απολαμβάνει του ευεργετήματος της ετεροδικίας για το Δίστομο, δηλαδή δέχεται ότι η Γερμανία μπορεί να δικαστεί στην Ελλάδα.
Η Περίοδος προ και κατά το ΜεσοπόλεμοΜε τα δεδομένα του Α’ΠΠ, η Γερμανία, λόγω και του ρόλου της στον πόλεμο, αποπληρώνει τα δάνεια που όφειλε από τον Α’ΠΠ. Το 1932 η Γερμανία διευκολύνεται στις αποζημιώσεις για τον Α’ΠΠ, επειδή δεν μπορούσε να ανταπεξέλθει ύστερα από την οικονομική κρίση του 1929 και μέχρι τότε είχε πληρώσει μόνο το 1/8 των αποζημιώσεων.
Με αυτή την οικονομική δυσπραγία της Γερμανίας, ο Χίτλερ εκμεταλλεύεται την κατάσταση στη γερμανική δημοκρατία της Βαϊμάρης (Weimar) και ανέρχεται στην καγκελαρία το 1933 και επιβάλλει εθνικοσοσιαλιστικό ή ναζιστικό σύστημα.
Η Περίοδος κατά το Β’ ΠΠ
Η Χιτλερική Γερμανία κατέλαβε και κατέστρεψε όλη την Ευρώπη και όχι μόνο. Η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό σε ανθρώπινα θύματα, παγκόσμια και σε σύγκριση πληθυσμού. Κάθε χωριό έχει θύματα των Ναζί. Η οικονομία της βουλιάζει. Οι υποδομές της καταστρέφονται ολοσχερώς. Χιλιάδες αρχαία κινητά μνημεία εξήχθηκαν παράνομα από την χώρα. Κατά την αποχώρησή τους οι ναζιστικές δυνάμεις άρπαξαν από τα υποκαταστήματα της Τραπέζης της Ελλάδος 634.962.691.995.162 δρχ.
Η γερμανική κυβέρνηση σύναψε υποχρεωτικά κατοχικά δάνεια με τις υπό κατοχή χώρες. Με την Ελλάδα σύναψε αναγκαστικό κατοχικό δάνειο, 1942, περίπου $10 δις και που με τόκους, υπολογίζεται να ανέρχεται σήμερα σε $70 δις - $100 δις. Επίσης, με τη δανειακή συμφωνία του Παρισίου το 1946 επιδικάσθηκαν και οι γερμανικές πολεμικές αποζημιώσεις προς την Ελλάδα.
Η Περίοδος μετά το Β’ΠΠ.
Αμέσως μετά τον Β’ΠΠ, το 1949, διχοτομείται η Γερμανία. Οι Η.Π.Α. δεν επιθυμούσαν μία επανάληψη των αποπληρωμών του μεσοπολέμου, που οδήγησαν στην κατάρρευση της Γερμανικής οικονομίας και στην άνοδο του Χίτλερ.
Το 1953 επιτεύχθηκε η Συμφωνία του Λονδίνου:
› Το προπολεμικό Γερμανικό χρέος περικόπηκε σε σημαντικό βαθμό ,περίπου 50%,
› Αυξήθηκε ο χρόνος που η Γερμανία είχε στη διάθεσή της για την αποπληρωμή, στα 30χρόνια.
› Το ποσό χρημάτων που θα κατέβαλλε κάθε χρόνο ήταν συνάρτηση των δυνατοτήτων της Γερμανικής οικονομίας να το παράγει.
Η Σύμβαση του Λονδίνου 1953 αναγνωρίζει ταυτόχρονα ότι απομένουν οι τελικές γερμανικές αποζημιώσεις για το Β’ Π.Π., στο μέλλον, εξαιτίας της διχοτόμησης της Γερμανίας. Η Συμφωνία του Λονδίνου είχε ως αρχή ότι η Γερμανία δεν θα μπορούσε να αποπληρώσει τα χρέη της χωρίς αναπτυσσόμενη οικονομία και ότι όλοι οι δανειστές να μειώνουν τις απαιτήσεις τους για χάρη της γερμανικής ανάπτυξης. Κατά τη περίοδο 1953-1958 η Γερμανία θα πλήρωνε μόνο τόκους, ενώ από το 1958 θα ξεκινούσε να αποπληρώνει τα δάνεια
Μετά το 1953, η Δυτική Γερμανία ήρθε σε διάφορες συμφωνίες με μεμονωμένα κράτη για τη πληρωμή επιπρόσθετων αποζημιώσεων.
Το 1960 συμφώνησε με την Ελλάδα να πληρώσει 115.000.000 γερμανικά μάρκα σε Έλληνες ιδιώτες, που ήταν θύματα της γερμανικής κατοχής, υπό τον όρο να μην πληρώσει αντίστοιχα ποσά στο μέλλον. Η συμφωνία του 1960 όμως δεν αφορούσε το αναγκαστικό κατοχικό δάνειο, αλλά ούτε και αποζημίωση των εγκλημάτων πολέμου, της σχεδόν ολικής καταστροφής των υποδομών της χώρας και της διάλυσης της οικονομίας κατά τη διάρκεια του πολέμου και της κατοχής. Μεταγενέστερα, με νομικές προσπάθειες Έλληνες ιδιώτες προσφεύγουν στο δικαστήριο των Η.Ε. στη Χάγη για δικαιούμενες αποζημιώσεις.
Μετά τη Γερμανική Επανένωση, από το 1990
Με τη συμφωνία του Λονδίνου 1953 προβλεπότανε, σε περίπτωση επανένωσης της Γερμανίας, η ενοποιημένη Γερμανία να πλήρωνε ένα μεγάλο μέρος των χρεών της. Στις 12 Σεπτεμβρίου 1990 υπογράφηκε η τελική συνθήκη ειρήνης της Γερμανίας με την ΕΣΣΔ, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και τη Γαλλία(4+2), χωρίς να αναφέρεται ρητά ότι η Γερμανία δε θα δεχόταν επιπλέον αγωγές για αποζημιώσεις οφειλόμενες για το Β’ ΠΠ.
Οι Ελληνικές Διεκδικήσεις των Γερμανικών Αποζημιώσεων,1995
Η διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων στην ουσία ξεκίνησε πριν από περίπου 20 χρόνια στα δικαστήρια, από το 1995, στα Καλάβρυτα και στο Δίστομο.
Η Αγωγή των Καλαβρυτινών κατά του Γερμανικού Δημοσίου και η απόρριψή της.
Στις 12 Σεπτεμβρίου 1995, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αχαΐας και 3.368 φυσικά πρόσωπα από όλη την επαρχία Καλαβρύτων, θύματα της ναζιστικής κατοχής, άσκησαν προς το Πολυμελές Πρωτοδικείο Καλαβρύτων αγωγή κατά του γερμανικού δημοσίου. Το γερμανικό δημόσιο δεν εκπροσωπήθηκε στο δικαστήριο. Το Πολυμελές Πρωτοδικείο Καλαβρύτων με την υπ’ αριθ. 70/1998 απόφασή του, ανεπαρκώς αιτιολογημένη, απέρριψε την αγωγή με το σκεπτικό: ότι δεν συνάδει με το διεθνές δίκαιο περί ετεροδικίας κρατών.
Στη συνέχεια, ασκήθηκε έφεση ενώπιον του Εφετείου Πατρών, το οποίο υπέβαλε ερώτημα προς το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ), στο Λουξεμβούργο, αν η Γερμανία απολαμβάνει του προνομίου της ετεροδικίας και το ΔΕΚ αποφάσισε θετικά για τη Γερμανία. Έκτοτε, σταμάτησε ο δικαστικός αγώνας των Καλαβρυτινών κατά της Γερμανίας για τις αποζημιώσεις .
Η Αγωγή του Διστόμου στο Πρωτοδικείο της Λιβαδειάς κατά του Γερμανικού Δημοσίου και η αποδοχή της
Στις 27Νοεμβρίου1995, οι συγγενείς και απόγονοι θυμάτων του Διστόμου, άσκησαν αγωγή στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Λιβαδειάς, για αποζημιώσεις. Το οποίο, σε αντίθεση με το Πολυμελές Πρωτοδικείο Καλαβρύτων, δέχτηκε την αγωγή, με την υπ’ αριθ. 137/1997 απόφασή του, με το σκεπτικό ότι η Γερμανία δεν απολαμβάνει του προνομίου της ετεροδικίας και υποχρεώνεται να αποζημιώσει τους επιζώντες και απογόνους των 228 θυμάτων του Διστόμου.
Η 11/2000 απόφαση Ολομέλειας του Αρείου Πάγου (ΟΑΠ)
Με την υπ’ αριθ. 11/2000 απόφαση, η ΟΑΠ κατέστησε αμετάκλητη την πρωτόδικη απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, η οποία όμως αν και αμετάκλητη δεν έχει ακόμη εκτελεσθεί, για κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού κράτους στη χώρα μας, διότι απαιτείται να δώσει την άδεια κατάσχεσης ο Έλληνας υπουργός δικαιοσύνης, άδεια ή οποία ουδέποτε δόθηκε.
Υπ’ αριθ. 6/2002 απόφαση του Ελληνικού Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου (Α.Ε.Δ.)
Το Α.Ε.Δ., με την υπ’ αριθ. 6/2002 απόφασή του, στην υπόθεση του ιδιώτη Μιλτιάδη Μαργέλου, δέχτηκε ότι η Γερμανία απολαμβάνει του ευεργετήματος της ετεροδικίας , σε αντίθεση με τον Άρειο Πάγο. Εκκρεμούν, εκτός από την απόφαση του Διστόμου, περίπου 40.000 χιλιάδες αγωγές. Πράγμα, που έδωσε την ευκαιρία στο γερμανικό ακυρωτικό και στο δικαστήριο της Χάγης, να ισχυρισθεί ότι ούτε τα ίδια τα ελληνικά δικαστήρια δεν υποστηρίζουν τη διεκδίκηση των επανορθώσεων .
Επί πλέον, τον Οκτώβριο του 2008 το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της Ρώμης επιδίκασε αμετάκλητα το γερμανικό κράτος να αποζημιώσει τις οικογένειες 203 πολιτών του Αρέτσο της Τοσκάνης, που εκτελέσθηκαν από το γερμανικό στρατό τον Ιούνιο του 1944. Το, δε, Νοέμβριο 2008 το Εφετείο της Φλωρεντίας, μετά από επίπονες δικαστικές επιδιώξεις του αείμνηστου Ιωάννη Σταμούλη, επιδίκασε το γερμανικό δημόσιο να αποζημιώσει τις οικογένειες των θυμάτων του Διστόμου και έδωσε την άδεια κατάσχεσης της βίλας Βιγγόνι, στο Κόμο της Ιταλίας. Σύμφωνα με αυτές τις αποφάσεις της Ιταλίας, το γερμανικό κράτος δεν χαίρει προνομίου ετεροδικίας .
Την απόφαση του ιταλικού συνταγματικού δικαστηρίου χαιρέτισαν και οι Γερμανοί δικηγόροι από την ‘’Ομάδα Δράσης Διστόμου’’ στο Αμβούργο. Η Πανελλήνια Ένωση Θυμάτων Γερμανικής Κατοχής χαιρετίζει τη δίκαιη αυτή απόφαση, για το Δίστομο. Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ενεργήσει ακόμη δυναμικά για τις χιλιάδες εκκρεμείς αγωγές Ελλήνων πολιτών ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων. Το Μάρτιο 2015, συγκροτείται εξεταστική επιτροπή στη Βουλή για τις αποζημιώσεις, ας ελπίζουμε ότι δεν είναι μια συνηθισμένη του παρελθόντος ενέργεια και δε θα επηρεασθεί από την συγκυρία των διαπραγματεύσεων για την επίλυση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα.
Γίνεται αποδεκτό το αίτημα Ελληνικής παρέμβασης στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, 12- 15 Σεπτεμβρίου 2011
Το δικαστήριο δέχτηκε το αίτημα της χώρας μας, στις 13 Ιανουαρίου 2011, να παρέμβει και να παρασταθεί στη δίκη, όπου εκκρεμούσε το θέμα της ετεροδικίας μεταξύ της Ιταλίας και της Γερμανίας. Τη χώρα μας εκπροσώπησε, ο καθηγητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεσμών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Στέφανος Περράκης που με σωστές παρεμβάσεις υπεραμύνθηκε της ορθότητας των αποφάσεων του Πρωτοδικείου της Λιβαδειάς, του Αρείου Πάγου και των ιταλικών δικαστηρίων, που δεν αναγνώρισαν το προνόμιο της ετεροδικίας στη Γερμανία. Οι Γερμανοί είχαν δώσει σκληρή μάχη για να μην επιτραπεί η παρέμβαση του ελληνικού δημοσίου στη δίκη.
Η απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης έχει συνοπτικά: ‘’ οι πράξεις των ναζιστικών στρατευμάτων κατοχής στο Δίστομο, ανεξάρτητα του ότι ήταν παράνομες (αυτό δεν αμφισβητήθηκε από το Διεθνές Δικαστήριο), θεωρούνται πράξεις κυριαρχίας της Γερμανίας και επομένως υπάγονται στην αποκλειστική δικαιοδοσία των δικαστηρίων της (με ότι αυτό συνεπάγεται για την τύχη των αγωγών αυτών, καθώς τα Γερμανικά δικαστήρια απορρίπτουν τέτοιες αγωγές)’’
Έτσι σταμάτησε η εκδίκαση εκατοντάδων άλλων εγκλημάτων των Ναζί στην Ελλάδα. Παραμένει όμως ανοιχτή η διεκδίκηση του κατοχικού δανείου. Διεκδίκηση η οποία επαφίεται στην πρωτοβουλία και τη βούληση της ελληνικής πολιτείας. Το αποτέλεσμα δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς ήδη από το 2002 και αυτό ακόμα το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο της Ελλάδας, σε άλλη παρεμφερή περίπτωση αγωγών συγγενών θυμάτων κατά της Γερμανίας έκρινε ότι τα ελληνικά δικαστήρια δεν έχουν δικαιοδοσία επί τέτοιων αγωγών, λόγω της ετεροδικίας της Γερμανίας.
Σχόλια
Με τη συμφωνία του Λονδίνου 1953 και τις εν συνεχεία υποχωρήσεις- συγκαταθέσεις των Ευρωπαίων έναντι της Γερμανίας επιδιωκότανε η επανόρθωση και η ανάπτυξη της γερμανικής οικονομίας, μετά το Β’ΠΠ.Πράγματι, ακολούθησε το ‘’οικονομικό γερμανικό θαύμα’’, αλλά δεν πρέπει οι τότε υπό κατοχή χώρες στην ανατολική και νότιο-ανατολική Ευρώπη να βλέπονται από τη Γερμανία, όπως άλλοι ισχυρίζονται, ως αποικίες και να παραβλέπεται η πραγματικότητα για επανορθώσεις των καταστροφών που υπέστησαν κατά τη γερμανική κατοχή. Βέβαια, πολλά έχει αποδώσει μέχρι σήμερα, αλλά όχι επαρκή και πρέπει να κάνει ακόμη περισσότερα η Γερμανία.
Με τις παρερμηνείες και τις επιχειρούμενες αμφισβητήσεις συμφωνιών του παρελθόντος, δεν προσεγγίζεται η συνεννόηση για τις αποζημιώσεις, αλλά τα έγκυρα και πειστικά στα δικαστήρια έγγραφα, άφαντα σχεδόν στη μέχρι τώρα διαδρομή των περίπου 70 χρόνων, φέρουν το επιδιωκόμενο.
Οι αμερόληπτες επιδιώξεις στην ελληνική προσφυγή για αποζημιώσεις του Α’ΠΠ , στο Διαιτητικό Δικαστήριο στο Κομπλέντς της Γερμανίας και οι κατά καιρούς ρητές ελληνικές διακοινώσεις περί μη μυστικών και απροσδιορίστων συμφωνιών, κινήθηκαν προς θετική κατεύθυνση.
Αλλά, οι συγκυριακές επιδιώξεις, παράλληλα με άλλα σε άμεση προτεραιότητα σοβαρότερα θέματα, δεν αποτελούν όργανο της διπλωματίας για επίλυση διαφορών.
Οι εκ των έσω, θελημένα ή άθελα, αμφισβητήσεις φέρουν εμπόδια για δίκαια δικαστική απόφαση και το Δικαστήριο της Χάγης για το Δίστομο να ερωτά εάν το ελληνικό Ανώτερο Ειδικό Δικαστήριο αίρει την απόφαση του Αρείου πάγου, αναφορικά με το Δίστομο, ή αν αυτή παραμένει εκτελεστή, με την οποία ο Άρειος Πάγος δέχεται ότι η Γερμανία δεν απολαμβάνει του ευεργετήματος της ετεροδικίας για το Δίστομο, δηλαδή δέχεται ότι η Γερμανία μπορεί να δικαστεί στην Ελλάδα.
