από Φοίβη Γλύστρα
Το πώς πειθαρχείται η επόμενη γενιά είναι ένα απ’ τα πιο πολυσυζητημένα ζητήματα του σύγχρονου δημόσιου διαλόγου μεταξύ γονέων. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2012, βρέθηκε ότι περισσότερες από τις μισές γυναίκες και περισσότερα από τα 2/3 των αντρών στις H.Π.Α., πιστεύουν ότι ένα παιδί χρειάζεται πού και πού «ένα χέρι ξύλο». Αναλογιστείτε, λοιπόν, ποια θα είναι η αντιστοιχία με τον Έλληνα γονιό.
Η επιστήμη λέει και ξαναλέει με δεκάδες τρόπους πόσο άδικο έχει κάθε ένας απ’ τους υποστηρικτές του «κανείς δεν παθαίνει τίποτα με μερικές σφαλιάρες». Ερευνητές εδώ και πολλά χρόνια, επισημαίνουν τις αλλαγές που επιφέρει η σωματική τιμωρία στον εγκέφαλο των παιδιών –όχι μόνο με την έννοια του ψυχικού τραυματισμού (γεγονός, φυσικά, κάθε άλλο παρά αμελητέο), αλλά μειώνοντας την γκρίζα ύλη του εγκεφάλου, τα κύτταρα και τους νευρώνες δηλαδή του μυαλού.
Έρευνα του 2009 συμπεραίνει: «Τα παιδιά που εκτίθενται σε σφοδρή σωματική κακοποίηση (HCP, αρχικά δηλαδή του Harsh Corporal Punishment), αντιμετωπίζουν επιβλαβείς συνέπειες στην ανάπτυξη του εγκεφάλου τους». Όπου «σφοδρή σωματική τιμωρία» βάλτε τουλάχιστον μία ξυλιά ανά μήνα για περισσότερα από τρία χρόνια (έτσι ορίστηκε από τους ερευνητές). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, τα παιδιά στα οποία ασκείται τακτικά βία, έχουν λιγότερη γκρίζα ύλη σε συγκεκριμένες περιοχές του προμετωπιαίου φλοιού, που συνδέονται με την κατάθλιψη, τους εθισμούς και άλλες διαταραχές ψυχικής υγείας.
Οι ερευνητές βρήκαν επίσης συσχετισμούς μεταξύ της ποσότητας της γκρίζας ύλης αυτών των περιοχών του εγκεφάλου και των επιδόσεων των παιδιών σε τεστ IQ.
Δεκάδες ακόμα έρευνες επιβεβαιώνουν αυτά τα ευρήματα. Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2010 στο Pediatrics, κατέληξε ότι η τακτική χρήση βίας –οι ξυλιές δηλαδή που… πέφτουν συχνότερα από δύο φορές ανά μήνα- σε παιδιά τριών ετών, συνδέεται με τον κίνδυνο υψηλής παιδικής επιθετικότητας στην ηλικία των πέντε ετών. Η λίστα με αντίστοιχες έρευνες είναι τεράστια και η καταγραφή της θα ήταν σχεδόν ατελείωτη.
Το ζήτημα είναι, ότι πίσω από κάθε τέτοιο επιστημονικό εύρημα, βρίσκεται το τραγικό γεγονός που όλοι οι (νοήμονες) θεωρούν δεδομένο: το ξύλο καταστρέφει τα παιδιά. Η δε γκρίζα ύλη που καταστρέφεται μέσα απ’ τη βία, είναι το χρυσό κλειδί που ανοίγει την πόρτα του αυτοελέγχου.
«Όσο περισσότερη γκρίζα ύλη έχεις στην περιοχή του εγκεφάλου που παίρνει αποφάσεις και επεξεργάζεται σκέψεις –δηλαδή στον προμετωπιαίο φλοιό, τόσο καλύτερη είναι η ικανότητά σου να εκτιμήσεις τις συνέπειες μιας πράξης», έγραψαν οι συγγραφείς έρευνας του 2011 που δημοσιεύστηκε στο Journal of Cognitive.
Η θλιβερή ειρωνεία είναι, ότι όσο περισσότερο τιμωρείς τα παιδιά σου για την έλλειψη αυτοελέγχου τους, τόσο λιγότερο αυτοέλεγχο έχουν. Μαθαίνουν ίσως να ελέγχουν τα συναισθήματά τους υπό την απειλή εξωγενών παραγόντων, όταν όμως το αφεντικό λείπει, τότε… τι;
H Elizabeth Gershoff, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Ώστιν του Τέξας, μελετάει για περισσότερα από 15 χρόνια τη σωματική τιμωρία και είναι γνωστή ως η επικεφαλής ερευνήτρια αυτού του ζητήματος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Καθ΄ όλη τη διάρκεια της μελέτης της, η Gershoff, έχει συστηματικοποιήσει τα δεδομένα που προκύπτουν απ’ τις εκατοντάδες ερευνών για τη σωματική τιμωρία.
«Δεν υπάρχει ούτε μία μελέτη που να αποδεικνύει θετικές συνέπειες του ξύλου», λέει χαρακτηριστικά και συνεχίζει: «Οι περισσότεροι από εμάς θα σταματήσουμε αυτό που κάνουμε αν κάποιος μας χτυπήσει, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα έχουμε μάθει γιατί μας χτύπησε αυτός ο κάποιος ούτε τι θα έπρεπε να κάνουμε διαφορετικά –το οποίο είναι το αληθινό κίνητρο πίσω απ’ την πειθαρχία».
Αρχικά, υπήρχε η αντίληψη ότι το ξύλο είχε –αν μη τι άλλο- ως αποτέλεσμα την άμεση συμμόρφωση των παιδιών και ότι η γονεϊκή αγκαλιά και ζεστασιά μπορούσε να σβήσει τις όποιες αρνητικές συνέπειες. Όμως όλες οι έρευνες συμφωνούν: η άσκηση βίας δεν κάνει τα παιδιά να φέρονται καλύτερα.
Τι κάνει αντ’ αυτού; Δημιουργεί επιθετικότητα, τάσεις εγκληματικότητας, ψυχικές διαταραχές. Και κάτι που οι αγγλοσάξονες αποκαλούν «hostile attribution bias» και στην ουσία σημαίνει, ότι τα παιδιά στα οποία έχει ασκηθεί βία πιστεύουν και περιμένουν απ’ τους ανθρώπους να είναι κακοί απέναντί τους.
Κι όταν πιστεύεις ότι ο κόσμος είναι κακός μαζί σου, τι φυσικότερο απ’ το να είσαι κι εσύ με τη σειρά σου διπλά κακός μαζί του… Καλού-κακού.
Πηγή: CNN Health Tags: Διαπαιδαγώγηση, Ψυχολογία
