Από τον καθηγητή Riccardo Gucci χθες στην Καλαμάτα
Ολοκληρώθηκαν με απόλυτη επιτυχία οι εκδηλώσεις για τη βιωσιμότητα και τον εκσυγχρονισμό του μεσσηνιακού ελαιώνα που διοργάνωσε ο Σύλλογος υπέρ των Μεσσηνιακών Προϊόντων ΠΟΠ (ΣΥΜΕΠΟΠ).
Χθες το πρωί, προτελευταία ημέρα, στο αμφιθέατρο «Αλέξανδρος Κουμουνδούρος» διεξήχθη σεμινάριο με θέμα «Κλάδεμα της ελιάς - Θεωρία και Πράξη» με τον Riccardo Gucci, τακτικό καθηγητή του Πανεπιστημίου της Πίζας στην Ιταλία.
Το πρωί αναπτύχθηκε θεωρία και έγινε δημόσια συζήτηση, ενώ το απόγευμα ακολούθησε μάθημα πρακτικής κλαδέματος στο αγρόκτημα του ΕΘΙΑΓΕ στην Καλαμάτα. Σήμερα έχει προγραμματιστεί πρακτική κλαδέματος στο αγρόκτημα του ΕΘΙΑΓΕ στην Εύα.
Το κλάδεμα, όπως έχει γράψει ο καθηγητής σε μερικές από τις μελέτες του, που έχουν γίνει σημείο αναφοράς στη διεθνή βιβλιογραφία, αλλά και επανέλαβε χθες, όταν γίνει σωστά, δίνει χρόνια και παραπάνω καρπό στην ελιά.
Ποιος είναι ο στόχος ενός κλαδέματος;
Απαντώντας κατά κάποιον τρόπο στην ερώτηση αν το κλάδεμα γίνεται για διευκόλυνση των ανθρώπων που εκμεταλλεύονται το δέντρο ή γιατί έτσι νιώθει αυτό καλύτερα, ο κ. Gucci ισχυρίζεται ότι «κλαδεύουμε το δέντρο για να ξανανιώσει», δείχνοντας μάλιστα προς ένα δέντρο που μόλις είχε απαλλάξει από αρκετά περιττά κλαδιά.
Κλαδιά, όμως, όχι πεταμένα κάτω για να μείνουν εκεί όπως έτυχε, σκορπισμένα άτακτα, αλλά προσεκτικά τοποθετημένα μπροστά στο δέντρο. Γιατί εκεί, αν και κομμένα, μπορεί να έχουν ακόμη αξία και υλική.
Εκτός όμως από αυτό, πρόσθεσε ότι, όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους, ανάλογα θα πρέπει να σκεπτόμαστε και για τα ελαιόδεντρα: αντιμετώπιση με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με την ηλικία τους.
Ασκήσεις για τα δέντρα
Όταν είναι ακόμη σε ηλικία ενός ή δύο ετών, «τα χέρια μας να είναι... κοντά, κυρίως όταν κρατούν το κλαδευτήρι» προειδοποιεί ο κ. Gucci. Διότι τα φύλλα χρειάζονται πολύ σε ένα δέντρο μικρής ηλικίας, αφού με τη φωτοσύνθεση που κάνουν το εφοδιάζουν με την απαραίτητη ενέργεια.
Όταν, λοιπόν, δεν είναι ακόμη πολλά, το δεντράκι τα έχει ανάγκη όλα τα φύλλα του. Γι’ αυτό πρέπει να φροντίζουμε, όπως και με τους εφήβους, να γίνει καλό ξεκίνημα, να μπουν καλές βάσεις και να μην του προκαλέσουμε αναπηρία από νωρίς.
Πληγές και κουφάλες
Εκτός από το καθαυτό κλάδεμα, πρέπει να παρατηρούμε την κατάσταση του κορμού και να αποφεύγονται οι κακουχίες. Οι χυμοί κυκλοφορούν σε ένα λεπτό εξωτερικό στρώμα του φλοιού και εκεί δεν πρέπει να υπάρχουν χαράγματα ή βαθιές τομές.
Έτσι δικαιολογείται και το γνωστό φαινόμενο ένα μεγάλης ηλικίας δέντρο να στερείται ακόμη και όλο το εσωτερικό του κορμού του κι όμως να καρποφορεί πολύ αποδοτικά.
Ο κ. Gucci, μάλιστα, ήταν κατηγορηματικός. Το ξυλώδες κέντρο κάθε κλαδιού και του κορμού αντίστοιχα δε συμμετέχει στη βλάστηση, γι' αυτό και δεν ασχολείται με το να βάζει κάποια αλοιφή ή έστω λάσπη στις τομές που προκύπτουν όταν κόβονται κάπως χοντρά κλαδιά. Λέει ότι είναι χάσιμο χρόνου και φαίνεται πως δεν τον απασχολεί η πιθανότητα να εισχωρήσουν από την πληγή αυτή βλαβεροί για το δέντρο μικροοργανισμοί.
Κύπελλο, μπάλα ή...χριστουγεννιάτικο δέντρο
Κάτι που μάλλον διαφεύγει από μερικούς μανιακούς κλαδευτές είναι πως, όταν κόψεις διάφορα χοντρά κλαδιά, δημιουργείς, κατά τον κ. Gucci, ένα τέρας. Όπου έχεις ρίζες και κορμό ανεπτυγμένα και επάνω μια ογκώδη κόμη με ένα πλήθος φύλλων σε λεπτά κλαδιά. Κάτι εντελώς ασύμμετρο, δηλαδή.
Όσο για το ιδανικό σχήμα, μπορεί να είναι συνήθως το ανεστραμμένο κύπελλο, φαρδιά κόμη κάτω που γίνεται πιο στενή όσο ανεβαίνουμε. Εμφανίζονται όμως κατά περιοχές και άλλα, όπως με κορμό που διχάζεται χαμηλά (Ανδαλουσία, για το μάζεμα επιτραπέζιας ελιάς), σφαιρικό σχήμα (Ελλάδα, Γαλλία), με πολλαπλούς κώνους, έναν για κάθε μεγάλο κλαδί (σε περιοχές της Ιταλίας) και το «χριστουγεννιάτικο έλατο» με κέντρο την Καλιφόρνια, που ταιριάζει με τα μηχανήματα ταλαντώσεων του κορμού κατά τη συγκομιδή.
Το θέμα, σύμφωνα με τον Ιταλό καθηγητή, είναι ότι οι παραγωγοί είναι στη μεγάλη τους πλειονότητα ανεκπαίδευτοι, κλαδεύουν εμπειρικά με αυτά που άκουσαν ή τους μετέφερε κάποιος άλλος και αυτός με λίγες γνώσεις.
Στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας το κλάδεμα συνδυάζεται δυστυχώς με το μάζεμα του καρπού, με αποτέλεσμα να κατεβάζουμε κάτω πάνω από το 60% του φυλλώματος, κάτι που έχει καταστρεπτικά αποτελέσματα στην παραγωγή της επόμενης χρονιάς.
Αυτός είναι και ο κυριότερος, ίσως, λόγος για την ακραία παρενιαυτοφορία (χρονιές καλές-κακές) που παρατηρείται στον ελληνικό ελαιώνα. Η λύση είναι στην παροχή κατάλληλης εκπαίδευσης από ανθρώπους που ξέρουν καλά τη φυσιολογία του δέντρου, οπότε και μπορούν να εξηγήσουν τις τεχνικές που πρέπει να εφαρμόζονται για μεγιστοποίηση της καρποφορίας, που είναι και το ζητούμενο στα ελαιόδεντρα.
Επιμέλεια: Αντώνης Πετρόγιαννης
