Του Νίκου Παπασπανού κλινικός διαιτολόγος διατροφολόγος
O θυρεοειδής αδένας είναι ένας από τους πιο σημαντικούς αδένες του ενδοκρινικού μας συστήματος. Παράγει τρεις βασικές και πολύ σπουδαίες ορμόνες τη θυροξίνη (γνωστή και ως Τ4), την τριιωδοθυρονίνη (γνωστή και ως Τ3) και την καλσιτονίνη. Οι T3 και TA ορμόνες χρησιμεύουν στον οργανισμό μας κυρίως για τη ρύθμιση του μεταβολισμού, ενώ καλσιτονίνη παίζει σπουδαίο ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού του ασβεστίου.
Σημαντικό για την παραγωγή και σύνθεση των ορμονών του θυρεοειδή είναι το ιώδιο. Το ιώδιο αποτελεί ιχνοστοιχείο και αποθηκεύεται στο θυρεοειδή αδένα. Έλλειψη ιωδίου μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδή, επομένως σε υποθυρεοειδισμό. Κύριες πηγές ιωδίου είναι τα θαλασσινά και τα ψάρια, τα οποία παίρνουν το ιώδιο τους από τη θάλασσα. Όσον αφορά στα φυτικά τρόφιμα, η περιεκτικότητα τους σε ιώδιο εξαρτάται από τα εδάφη στα οποία καλλιεργήθηκαν. Ορεινά εδάφη συνήθως είναι φτωχά σε ιώδιο Στα ζωικά τρόφιμα, η ύπαρξη του ιωδίου είναι ανάλογη της διατροφής του ζώου. Τα τελευταία χρόνια για να αντιμετωπιστεί η μειωμένη πρόσληψη ιωδίου, κυρίως σε ορεινές περιοχές, εμπλουτίστηκε το μαγειρικό αλάτι με αυτό. Επομένως μια ακόμη καλή πηγή ιωδίου αποτελεί το αλάτι. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή όμως στην κατανάλωση του, γιατί αυξημένη κατανάλωση αλατιού μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας, όπως η υπέρταση.
Οι πιο συχνά εμφανιζόμενες παθήσεις του θυρεοειδούς είναι ο υπερθυρεοειδισμός και ο υποθυρεοειδισμός. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε υπερλειτουργία του θυρεοειδούς με υπερέκκριση ορμονών του θυρεοειδή και στη δεύτερη υπολειτουργία με μειωμένη έκκριση ορμονών.
Στην περίπτωση του υπερθυρεοειδισμού τα συμπτώματα που σχετίζονται με τη διατροφή είναι:
• αύξηση του βασικού μεταβολισμού, με αποτέλεσμα να παρατηρείται απώλεια βάρους ακόμα και αν ο πάσχων καταναλώνει μεγάλες ποσότητες τροφής
• σε ορισμένες περιπτώσεις οστεοπόρωση
• διάρροιες
Επομένως διατροφικά θα πρέπει να προστατευθεί ο ασθενής από την απώλεια βάρους, καταναλώνοντας μεγαλύτερες ποσότητες τροφής ημερησίως, ώστε να παίρνει την απαραίτητη ενέργεια για να διατηρήσει το βάρος του σταθερό. Σημαντική είναι η κάλυψη των αυξημένων αναγκών του σε ασβέστιο καταναλώνοντας αυξημένες ποσότητες γαλακτοκομικών μέσα στην ημέρα (τουλάχιστον 2-3 μερίδες ημερησίως) αλλά και η λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου, αν ο γιατρός του το κρίνει απαραίτητο.
Τέλος θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην αντιμετώπιση της διάρροιας αλλά και των συμπτωμάτων της. Έτσι θα πρέπει να περιοριστεί η κατανάλωση αδιάλυτων φυτικών ινών (φρούτα και λαχανικά), η κατανάλωση διαλυτών φυτικών ινών (προϊόντα ολικής αλέσεως) να είναι επαρκής και να ενταχθεί στο ημερήσιο πρόγραμμα διατροφής η κατανάλωση προβιοτικών είτε μέσα από λειτουργικά τρόφιμα (π.χ. γιαούρτια, ροφήματα γιαουρτιού) είτε μέσω συμπληρωμάτων. Προσοχή πρέπει να δοθεί και στην αναπλήρωση των υγρών και των ηλεκτρολυτών (Νάτριο, Κάλιο Χλώριο) γιατί εξαιτίας της διάρροιας οι απώλειες τους είναι μεγάλες.
Στην περίπτωση του υποθυρεοειδισμού τα συμπτώματα που σχετίζονται με τη διατροφή είναι:
• μείωση του βασικού μεταβολισμού, με αποτέλεσμα να παρατηρείται αύξηση βάρους ακόμα και αν ο ασθενής καταναλώνει μικρές ποσότητες τροφής
• δυσκοιλιότητα
Βασική μέριμνα είναι να εμποδιστεί η αύξηση του βάρους του ασθενή. Έτσι περιορίζεται η τροφή του, επομένως και η ενέργεια που προσλαμβάνει, μέσα στην ημέρα, έτσι ώστε το βάρος του να παραμείνει σταθερό. Σημαντική είναι και η άσκηση, ή οποία θα βοηθήσει στην κατανάλωση θερμίδων και στην διατήρηση σταθερού βάρους.
Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, οι βιταμίνες Α, C και Ε, αλλά και ο ψευδάργυρος διαδραματίζουν κάποιο ρόλο σε συνθήκες υποθυρεοειδισμού. Πράγμα που σημαίνει ότι είναι πολύ σημαντικό να διατηρούμε ισορροπημένη διατροφή.
Σε περίπτωση εμφάνισης δυσκοιλιότητας θα πρέπει να αυξηθεί η κατανάλωση αδιάλυτων φυτικών ινών (φρούτα και λαχανικά), η κατανάλωση διαλυτών φυτικών ινών (προϊόντα ολικής αλέσεως) να είναι επαρκής, όπως επαρκής πρέπει να είναι και η κατανάλωση υγρών, και να ενταχθεί στο ημερήσιο πρόγραμμα διατροφής η κατανάλωση προβιοτικών.
Τέλος υπάρχουν τρόφιμα όπως το λάχανο, τα λαχανάκια Βρυξελλών, οι πατάτες, τα φιστίκια, και η σόγια που περιέχουν ενώσεις που προκαλούν δυσαπορρόφηση του ιωδίου και καλό θα ήταν να μην συνοδεύουν τρόφιμα πλούσια σε ιώδιο. Βέβαια οι ενώσεις αυτές καταστρέφονται σε υψηλή θερμοκρασία (μαγείρεμα).
Εν κατακλείδι θα πρέπει να τονιστεί, ότι και στις 2 παραπάνω παθήσεις του θυρεοειδή αδένα, τα συμπτώματα παύουν να υπάρχουν μόλις ρυθμιστεί η λειτουργία του με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή.
