Αναμφισβήτητα το 2010 εισήχθη στην ελληνική έννομη τάξη, έστω και αρκετά καθυστερημένα σε σχέση με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη, η ρύθμιση περί υπερχρεωμένων οφειλετών. Ένας αρκετά επαναστατικός νόμος, ο οποίος «έσωσε» πολλά νοικοκυριά αλλά και πολλούς «νοικοκυραίους» που κρύφτηκαν πίσω από τις ευεργετικές διατάξεις. Στα επόμενα χρόνια ρυθμίστηκαν πολλά από τα κενά ζητήματα, τόσο τα προφανή όσο και εκείνα που διαφάνηκαν νομολογιακώς, όμως μαζί με εκείνα που ρυθμίστηκαν, όχι μόνον έχουν παραμείνει πολύ σημαντικά θέματα στον αέρα αλλά δημιουργήθηκε ένα νομικό πλαίσιο με μεγάλα ερωτηματικά.
1. Ο γραμματέας αποκτά δύναμη δικαστή! Κι όμως, παρόλο που ζούμε στο 2016, ο γραμματέας διενεργεί ΕΛΕΓΧΟ αναφορικά με την ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ, ΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ, ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΩΝ ΤΕΛΩΝ και αφού εγκρίνει (!) ο γραμματέας ότι όλα είναι καλά, τότε εισάγεται η αίτηση για προσδιορισμό. Υφίσταται κατάφωρη παραβίαση του θεμελιώδους άρθρου 87 του Συντάγματος, όπου «η Δικαιοσύνη απονέμεται από δικαστήρια συγκροτούμενα από τακτικούς δικαστές, που απολαμβάνουν λειτουργική και προσωπική ανεξαρτησία», καθόσον αποκτά αποφασιστική για τη δίκη θέση ο γραμματέας, που όσο μεγάλη εμπειρία τυχόν έχει δεν είναι δυνατόν σε μια ευνομούμενη πολιτεία να αντικαθιστά τον ρόλο του ίδιου του δικαστή.
2. Παραλογισμός σε σχέση με τα δικαιολογητικά! Αναφέρει η αντίστοιχη ΚΥΑ όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά για την κατάθεση της αίτησης, ανάμεσα στα οποία είναι το ποινικό μητρώο του συζύγου! Με αυτήν την διάταξη, έχουμε ακόμα έναν παραλογισμό, όπου η ποινική ευθύνη μετατρέπεται σε οικογενειακή! Περαιτέρω αναφέρει πως όλα τα δικαιολογητικά σε περίπτωση έγγαμου αιτούντος προσκομίζονται και από τον/την σύζυγο αυτού. Ανάμεσα στα δικαιολογητικά, εκτός των άλλων είναι και υπεύθυνη δήλωση πληρότητας και αληθείας της αίτησης. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα, πως είναι δυνατόν ο σύζυγος του αιτούντος να δηλώσει υπεύθυνα, με ότι αυτό συνεπάγεται ποινικώς, για την αλήθεια μιας αίτησης που δεν έχει κάνει ο ίδιος και ενδεχομένως να μην την έχει διαβάσει καν.
3. Δεν υπάρχει ρύθμιση όταν έχουμε συζυγική διάσταση! Πόσα και πόσα ζευγάρια ζουν σε διάσταση και δεν έχουν καμία επαφή μεταξύ τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, πως είναι δυνατόν να ζητήσεις από τον πρώην σύντροφο σου, για παράδειγμα το ευαίσθητο έγγραφο του ποινικού του μητρώου, όταν η σχέση είναι διαταραγμένη σε βαθμό που δεν υπάρχει η οποιαδήποτε επαφή.
4. Δεν είναι δυνατόν το παραδεκτό της αίτησης να εξαρτάται από τη διακριτική ευχέρεια της τράπεζας του ποτε θα δώσει τη βεβαίωση οφειλών. Δηλαδή η ίδια η τράπεζα, με πρόσχημα ότι λόγω φόρτου δεν μπορεί να δώσει άμεσα , εντός 10ημέρου, την κατάσταση οφειλών, έχει την δυνατότητα να επισπεύσει όλες τις διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης. Τους τελευταίους μήνες, βιώνουμε απαράδεκτες καταστάσεις, με τις τράπεζες ηθελημένα και δίχως κανέναν προφανή λόγο, να καθυστερούν να δίνουν βεβαιώσεις, δήθεν μου τάχα ότι υπάρχει φόρτος εργασίας. Μα, είναι όλα ηλεκτρονικά, το κουμπί της εκτύπωσης αρκεί.
Ένας γραμματέας θα απορρίψει την αίτηση, γιατί μια τράπεζα δεν δίνει το απαραίτητο δικαιολογητικό για την κατάθεση της αίτησης, η οποία τράπεζα με αυτήν την καθυστέρηση μπορεί να κάνει κατάσχεση όποτε θέλει. Ο παραλογισμός ο ίδιος!
5. Ο ΕΓΓΥΗΤΗΣ βρίσκεται στον αέρα. Η εγγύηση ως γνωστόν έπεται της πρωτοφειλής. Αυτός ο θεμελιώδης κανόνας του ΑΚ, συνθλίβεται με τη διαδικασία των υπερχρεωμένων. Ο εγγυητής βρίσκεται σε δεινή θέση καθόσον η αίτηση για ρύθμιση είναι προσωπική! Ένα από τα μεγαλύτερα σφάλματα (όπως βλέπω εγώ τα νομικά) είναι η αντιμετώπιση μιας ενοχικής σχέσης (σύμβασης), ως μια προσωπική σχέση! Με αποτέλεσμα να ρυθμίσει ο οφειλέτης και ο εγγυητής να οφείλει ΟΛΟ το χρέος! Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο εγγυητής δεν έχει τις προϋποθέσεις να υπαχθεί στον νόμο, συνεπώς αναλαμβάνει όλη την οφειλή ο ίδιος. Σε άλλες περιπτώσεις ρυθμίζει ο οφειλέτης και αναγκαστικά ρυθμίζει και ο εγγυητής, με αποτέλεσμα πάλι να καταργείται η σχέση εγγύησης και να μετατρέπεται ο εγγυητής σε πρωτοφειλέτης και υποχρεούται σε καταβολές ο εγγυητής!
6. Στον αέρα βρίσκονται και οι τυχόν κληρονόμοι του αποθανόντος αιτούντος! Το.. προσωπικό της ρύθμισης αφήνει ένα μεγάλο κενό όσον αφορά τα κληρονομικά. Για παράδειγμα, η δικαστική απόφαση ορίζει καταβολές εντός 10 ετίας για τη διάσωση της κύριας κατοικίας. Εάν ο αιτών αποβιώσει στα 9 έτη, τότε τι γίνεται με τα χρέη; Οι κληρονόμοι ποια χρέη θα αναλάβουν, εφόσον η ρύθμιση είναι προσωπική; Δεν υπάρχει μια πρόβλεψη να υπεισέλθουν στην προσωπική ρύθμιση.
7. Οι οφειλές του Δημοσίου αντιμετωπίζονται ως ιδιωτικές οφειλές! Είναι σαφές πως ο υποχρεωμένος πολίτης θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ρυθμίζει τις οφειλές κατά του δημοσίου. Όμως, όχι με αυτήν την διαδικασία. Καταρχήν υπάρχει ζήτημα δικαιοδοσίας καθώς μια διοικητική διαφορά ρυθμίζεται από τα πολιτικά δικαστήρια. Παρόλα αυτά είναι επιτρεπτή η μετάβαση δικαιοδοσίας κατ’ άρθρο 94παρ.3 του Συντάγματος, όμως είναι ανεπίτρεπτή η κατάφωτη παράβαση της ισότητας απέναντι στο νόμο, διότι όπως και να το κάνουμε οι φορολογικές διαφορές δεν γίνεται να αντιμετωπίζονται ως ιδιωτικές.
8. Κάθε υπόθεση είναι διαφορετική. Δεν είναι δυνατόν να γίνεται η ρύθμιση με αυστηρά κριτήρια του τύπου βγάζεις τόσα, θα δίνεις τόσα. Οι ανάγκες του κάθε νοικοκυριού είναι ξεχωριστές. Ναι μεν να ληφθούν υπόψιν «οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης» αλλά υπάρχει μεγάλος κίνδυνος οι δικαστές να ακολουθούν κατά γράμμα τις «εύλογες δαπάνες» του νόμου και να μην διακρίνουν τις «πραγματικές».
9. Η Διαμεσολάβηση πάλι εκτός! Με τον θεσμό της Διαμεσολάβησης και στο πλαίσιο της αναζήτησης των πραγματικών αναγκών και ωφελειών των πλευρών, θα μπορούσαν να γίνουν οι ρυθμίσεις οφειλών εξωδικαστικά και πιο αποτελεσματικά, καθόσον τα ίδια τα μέρη θα συμφωνούσαν σε ρεαλιστική λύση.
10. Η Επικαιροποιήση ήταν μια αποτυχία! Με την ΚΥΑ του Οκτωβρίου 2015 ορίσθηκαν και τα δικαιολογητικά για να γίνει επικαιροποίηση φακέλου. Κάτι τέτοιο μπλόκαρε όλες τις τράπεζες, όλους του πληρεξουσίους και ταλαιπώρησε τους αιτούντες, οι οποίοι μπήκαν σε μια άνιση μάχη για την εξεύρεση εκ νέου δικαιολογητικών, σε μια χρονική περίοδο που δεν χρειάζονταν. Πολύ απλά, διότι η επικαιροποίηση θα έπρεπε να γίνονταν κατά τη μέρα της δίκης. Άλλωστε όχι μόνον δεν είναι δυνατόν να παραβιαστούν οι αποφάσεις προσωρινών διαταγών με νόμο, αλλά η ίδια η διαδικασία βάσει της οποίας γίνεται η αίτηση, δηλαδή η Εκουσία Δικαιοδοσία, προβλέπει την σε ικανοποιητικό βαθμό εκ νέου διαμόρφωσή και φυσικά επικαιροποίηση της ίδιας της αίτησης με δήλωση στα πρακτικά, όπως έχει αποδειχθεί νομολογιακώς.
Σε κάθε περίπτωση, είναι ένας νόμος που εν μέσω οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, κράτησε όρθιους πολλούς ανθρώπους. Όμως, όσοι νομοθετούν θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψιν τους, όχι μόνον τις τρέχουσες ευκαιριακές συνθήκες μικροπολιτικής αλλά και να σέβονται το Σύνταγμα το οποίο αποτελεί τον πυλώνα της ευνομούμενης δημοκρατίας.
