Ο κορυφαίος νευροεπιστήμονας Matthew Walker εξηγεί γιατί η στέρηση του ύπνου αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου, καρδιακής προσβολής και Alzheimer – και τι μπορείτε να κάνετε γι ‘αυτό.
O Matthew Walker τρέμει να απαντήσει όταν τον ρωτούν “Τι δουλειά κάνετε;”. Στα πάρτυ σηματοδοτεί το τέλος της βραδιάς του, η νέα γνωριμία θα προσκολληθεί αναπόφευκτα πάνω του και δεν θα τον αφήσει να διασκεδάσει. Στο αεροπλάνο σημαίνει ότι δεν θα καταφέρει να δει μια ταινία ή να διαβάσει το βιβλίο του. “Έχω αρχίσει να λέω ψέμματα”, λέει. “Σοβαρά, πλέον λέω στους ανθρώπους ότι είμαι εκπαιδευτής δελφινιών. Είναι καλύτερο για όλους”!
Ο Walker είναι νευροεπιστήμονας με εξειδίκευση στον ύπνο. Είναι διευθυντής του Κέντρου της Επιστήμης του Ύπνου στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Berkeley. Στόχος του ερευνητικού κέντρου- ενδεχομένως ακατόρθωτος – είναι να κατανοήσει τα πάντα για τον αντίκτυπο του ύπνου σε εμάς, από τη γέννηση έως το θάνατο, στην ασθένεια και την υγεία.
Δεν είναι λοιπόν περίεργο το γεγονός ότι οι άνθρωποι αποζητούν τη συμβουλή του. Όταν ο Walker μιλάει για ύπνο, δεν μπορεί, να περιοριστεί δίνοντας ανακουφιστικές συμβουλές για τσάι, χαμομήλι και ζεστά αφρόλουτρα. Είναι πεποίθησή του ότι βρισκόμαστε στη μέση μιας «καταστροφικής επιδημίας απώλειας ύπνου», οι συνέπειες της οποίας είναι πολύ πιο σοβαρές από ό, τι μπορεί να φανταστεί κανείς. Αυτή η κατάσταση, πιστεύει, είναι πιθανό να αλλάξει μόνο εάν εμπλακεί το κράτος.
Ο Walker πέρασε τα τελευταία τεσσεράμισι χρόνια γράφοντας το “Why We Sleep”, ένα σύνθετο αλλά επίκαιρο βιβλίο που εξετάζει τα αποτελέσματα αυτής της επιδημίας. Κεντρική ιδέα του βιβλίου είναι ότι αν οι άνθρωποι συνειδητοποιήσουν την άμεση σύνδεση της στέρησης ύπνου με ασθένειες όπως: νόσος του Αλτσχάιμερ, καρκίνος, διαβήτης, παχυσαρκία και κακή ψυχική υγεία, θα προσπαθήσουν περισσότερο για να κοιμούνται τουλάχιστον οκτώ ώρες τη νύχτα.
Αλλά, στο τέλος, το άτομο δεν μπορεί να επιτύχει πολλά. Ο Walker πιστεύει ότι η λύση βρίσκεται στα θεσμικά όργανα και τους νομοθέτες, οι οποίοι θα πρέπει να υιοθετήσουν τις ιδέες του. Τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν: στο χώρο εργασίας, στα σπίτια και τις οικογένειές μας. Αλλά πότε συναντήσαμε γιατρό που συνταγογραφεί, όχι υπνωτικά χάπια, αλλά απλά ύπνο; Χρειάζονται να γίνουν ριζικές αλλαγές.
“Γιατί, ακριβώς, είμαστε τόσο στερημένοι από ύπνο; Τι συνέβη κατά τα τελευταία 75 χρόνια; Το 1942, λιγότερο από το 8% του πληθυσμού στη Μεγάλη Βρετανία κοιμόταν έξι ώρες ή λιγότερο κάθε βράδυ. Το 2017, σχεδόν ένας στους δύο ανθρώπους! Οι λόγοι είναι φαινομενικά προφανείς. “Πρώτα, φωτίσαμε τη νύχτα”, λέει ο Walker. “Το ηλεκτρικό φως βοήθησε στην υποβάθμιση του ύπνου μας. Δεύτερον, υπάρχει το ζήτημα της εργασίας. Οι μετακινήσεις έχουν γίνει ακόμα πιο δύσκολες. Κανείς δεν θέλει να στερηθεί χρόνο με την οικογένειά του ή από την ψυχαγωγία, κι έτσι αφαιρούν ώρες από τον ύπνο. Και το άγχος παίζει ρόλο. Είμαστε μια πιο μοναχική, πιο καταθλιπτική κοινωνία. Το αλκοόλ και η καφεΐνη είναι εύκολα διαθέσιμα. Αυτοί είναι οι εχθροί του ύπνου.”, λέει ο Walker.
Αλλά ο Walker πιστεύει επίσης ότι στον ανεπτυγμένο κόσμο ο ύπνος συνδέεται στενά με ένδειξη αδυναμίας, ακόμη και ντροπή. “Έχουμε στιγματίσει τον ύπνο με την ετικέτα της τεμπελιάς. Θέλουμε να δείχνουμε διαρκώς απασχολημένοι και ένας τρόπος να το εκφράσουμε αυτό είναι να διακηρύσσουμε πόσο λίγο κοιμόμαστε. Όταν δίνω διαλέξεις, οι άνθρωποι θα περιμένουν στο τέλος, μέχρι να έχουν φύγει όλοι για να μου πουν ψυθιριστά: «Φαίνεται ότι είμαι ένας από εκείνους τους ανθρώπους που χρειάζονται οκτώ ή εννέα ώρες ύπνου». Ντρέπονται να το πουν μπροστά σε άλλους. Είναι πεπεισμένοι ότι είναι παράξενοι. Κανείς δεν θα κοιτούσε ένα νεογέννητο μωρό να κοιμάται και θα έλεγε «Τι τεμπέλικο μωρό!» Γνωρίζουμε ότι ο ύπνος δεν είναι διαπραγματεύσιμος για ένα μωρό.
Αλλά αυτή η έννοια εγκαταλείπεται γρήγορα [καθώς μεγαλώνουμε]. Οι άνθρωποι είναι το μόνο είδος που σκόπιμα στερούν τους εαυτούς τους από τον ύπνο χωρίς προφανή λόγο.
Ο κόσμος της επιστήμης του ύπνου παραμένει σχετικά ανεξερεύνητος. Αλλά αυξάνεται εκθετικά, χάρη τόσο στη ζήτηση (οι πολλαπλές και αυξανόμενες πιέσεις που προκαλούνται από την επιδημία) όσο και στη νέα τεχνολογία (όπως οι ηλεκτρικοί και μαγνητικοί εγκεφαλικοί διεγέρτες).
«Έβλεπα τα πρότυπα των εγκεφαλικών κυμάτων ανθρώπων με διαφορετικές μορφές άνοιας, αλλά δυστυχώς δεν μπορούσα να βρω οποιαδήποτε διαφορά μεταξύ τους», θυμάται τώρα ο Walker.. Μια νύχτα όμως διάβασε ένα επιστημονικό έγγραφο που άλλαξε τα πάντα. Το έγγραφο περιέγραφε ποια μέρη του εγκεφάλου προσβάλονται από αυτούς τους διαφορετικούς τύπους άνοιας: «Μερικοί τύποι επηρέαζαν τα τμήματα του εγκεφάλου που είχαν να κάνουν με τον ελεγχόμενο ύπνο, ενώ άλλοι τύποι έμειναν ανεπηρέαστοι από τα κέντρα ύπνου. Συνειδητοποίησα το λάθος μου. Είχα τη μέτρηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας των ασθενών μου ενώ ήταν ξύπνιοι, όταν θα έπρεπε να το έκανα ενώ κοιμούνται ». Κατά τους επόμενους έξι μήνες, ο Walker δημιούργησε ένα εργαστήριο ύπνου και όπως αποδείχθηκε, ο ύπνος, θα μπορούσε να είναι μια νέα έγκαιρη διαγνωστική δοκιμασία για διαφορετικούς υποτύπους άνοιας.
Μετά από αυτό, ο ύπνος έγινε για τον Walker εμμονή. Ο ίδιος λέει ότι εφαρμόζει τις συμβουλές και στον εαυτό του και ποτέ δεν παραλείπει να κοιμηθεί τουλάχιστον οκτώ ώρες κάθε βράδυ.
Τα στοιχεία που παρουσιάζει στο βιβλίο του, θα μας έστελναν όλες και όλους αμέσως για ύπνο! Χωρίς ύπνο, υπάρχει χαμηλή ενέργεια που μπορεί να οδηγήσει το άτομο σε ασθένεια. Με τον ύπνο, υπάρχει ζωτικότητα και υγεία. Περισσότερες από 20 ευρείας κλίμακας επιδημιολογικές μελέτες αναφέρουν την ίδια σαφή σχέση: όσο συντομότερος είναι ο ύπνος σας, τόσο συντομότερη είναι η ζωή σας.
Για να πάρετε μόνο ένα παράδειγμα, οι ενήλικες ηλικίας 45 ετών και άνω που κοιμούνται λιγότερο από έξι ώρες τη νύχτα έχουν 200% περισσότερες πιθανότητες να υποστούν καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο κατά τη διάρκεια της ζωής τους, σε σύγκριση με εκείνους που κοιμούνται επτά ή οκτώ ώρες τη νύχτα. Ο λόγος γι ‘αυτό έχει να κάνει με την αρτηριακή πίεση: ακόμη και μόνο μία νύχτα μέτριας μείωσης του ύπνου θα επιταχύνει το ρυθμό της καρδιάς ενός ατόμου, μία ώρα την ώρα, και θα αυξήσει σημαντικά την αρτηριακή πίεση.
Η έλλειψη ύπνου επηρεάζει επίσης τον αποτελεσματικό έλεγχο του σακχάρου στο αίμα. Τα κύτταρα εκείνων που δεν κοιμούνται αρκετά, εμφανίζονται σε πειράματα, να έχουν λιγότερη ανταπόκριση στην ινσουλίνη και έτσι να προκαλούν μια υποδιαβητική κατάσταση υπεργλυκαιμίας. Όταν ο ύπνος σας είναι σύντομος, επιπλέον, είστε επιρρεπείς στην αύξηση του βάρους. Ο ανεπαρκής ύπνος μειώνει τα επίπεδα της λεπτίνης και αυξάνει τα επίπεδα της ορμόνης της πείνας, της γκρελίνης.
Ο ύπνος έχει ισχυρή επίδραση και στο ανοσοποιητικό σύστημα, γι ‘αυτό, όταν έχουμε γρίπη, ενστικτωδώς πάμε για ύπνο: το σώμα μας προσπαθεί να κοιμηθεί καλά. Μειώστε τον ύπνο ακόμα και για μία μόνο νύχτα και η αντοχή σας μειώνεται δραστικά. Αν είστε κουρασμένοι, είναι πιο πιθανό να κρυώσετε. Όπως έχει ήδη πει ο Walker, μερικές από τις πιο σπουδαίες μελέτες δείχνουν ότι ο σύντομος ύπνος μπορεί να επηρεάσει τα ανοσιακά μας κύτταρα, τα οποία καταπολεμούν τον καρκίνο. Ορισμένες επιδημιολογικές μελέτες έχουν αναφέρει ότι η εργασία σε νυχτερινή βάρδια και η διακοπή του κιρκαδιανού ύπνου και των ρυθμών που προκαλεί αυξάνουν τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνων, συμπεριλαμβανομένου του μαστού, του προστάτη, του ενδομητρίου και του παχέος εντέρου.
Η έλλειψη ύπνου κατά τη διάρκεια ζωής του ενήλικα θα αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου του Alzheimer. Οι λόγοι για αυτό είναι δύσκολο να συνοψιστούν, αλλά στην ουσία σχετίζονται με τις αμυλοειδείς αποθέσεις (πρωτεΐνη τοξίνης) που συσσωρεύονται στους εγκεφάλους αυτών που πάσχουν από τη νόσο, σκοτώνοντας τα γύρω κύτταρα.
Ο ύπνος έχει φυσικά επίδραση και στην ψυχική υγεία. Το βιβλίο του Walker περιλαμβάνει ένα μεγάλο τμήμα για τα όνειρα (το οποίο, σύμφωνα με τον Walker, αντίθετα με τον Δρ Freud, δεν μπορεί να αναλυθεί). Εδώ περιγράφει λεπτομερώς τους διάφορους τρόπους με τους οποίους η κατάσταση των ονείρων συνδέεται με τη δημιουργικότητα. Αναφέρει επίσης ότι το όνειρο είναι ένα χαλαρωτικό βάλσαμο.
Ο βαθύς ύπνος – το μέρος όταν αρχίζουμε να ονειρευόμαστε – είναι μια θεραπευτική κατάσταση κατά την οποία απορρίπτουμε το συναισθηματικό φορτίο των εμπειριών μας, καθιστώντας τους ευκολότερους να τους αντέξουν. Ο ύπνος, ή η έλλειψή του, επηρεάζει επίσης τη διάθεσή μας γενικότερα.
Οι εξετάσεις εγκεφάλου που πραγματοποίησε ο Walker αποκάλυψαν μια ενίσχυση κατά 60% στην αντιδραστικότητα της αμυγδαλής – ένα σημείο κλειδί για την εκδήλωση θυμού και οργής – σε εκείνους που στερήθηκαν τον ύπνο. Στα παιδιά, η αϋπνία συνδέεται με την επιθετικότητα και τον εκφοβισμό. Σε εφήβους με τις αυτοκτονικές σκέψεις.
Ο ανεπαρκής ύπνος συνδέεται επίσης με την υποτροπή των διαταραχών εθισμού. Μια επικρατούσα άποψη στην ψυχιατρική είναι ότι οι ψυχικές διαταραχές προκαλούν διακοπή του ύπνου. Αλλά ο Walker πιστεύει ότι είναι στην πραγματικότητα ένας αμφίδρομος δρόμος. Ο ρυθμιζόμενος ύπνος μπορεί να βελτιώσει την υγεία, για παράδειγμα, των ατόμων με διπολική διαταραχή.
