«Τομή
στα ζητήματα Αυτοδιοίκησης», «θεσμική κατοχύρωση και διαρκής έλεγχος
της διαφάνειας στις λειτουργίες και αποφάσεις στην Αυτοδιοίκηση», «ένα
πολύ καλό εργαλείο προς την τελική φάση για μια ισχυρή Τοπική
Αυτοδιοίκηση» είναι μερικοί από τους θετικούς χαρακτηρισμούς που δίνουν οι δήμαρχοι της χώρας στο νέο διοικητικό χάρτη της Αυτοδιοίκησης, κατά τον πρώτο χρόνο λειτουργία τους.Το ατυχές, ωστόσο, της γέννησης του «Καλλικράτη», σύμφωνα πάντα με τους δημάρχους; Το δυσμενές οικονομικό κλίμα για τη χώρα μας, που έχει οδηγήσει σε μειωμένη (κρατική) επιχορήγηση προς τους δήμους. Αποτέλεσμα - σε συνδυασμό με μια άλλη σειρά προβλημάτων, όπως οι αλληλοκάλυψη αρμοδιοτήτων με άλλες υπηρεσίες, το «τέρας» της γραφειοκρατίας, οι «παθογένειες» του παρελθόντος, οι «παρεκλίσεις» του Ελεγκτικού Συνεδρίου; Ο «Καλλικράτης», σε πολλές περιπτώσεις, να δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από ό,τι είχε κληθεί να λύσει.
Υπάρχει λύση; Ναι, όπως επισημαίνουν οι περισσότεροι από τους 15 δημάρχους, αλλά και πολλοί από τους περιφερειάρχες που μίλησαν στην aftodioikisi.gr: Η άμεση εφαρμογή σημαντικών αλλαγών στον πρώτο οδικό χάρτη της Αυτοδιοίκησης, δηλαδή, ένας «Καλλικράτης 2», ώστε να κυλήσει ομαλά για την Αυτοδιοίκηση το 2012.
Οι δηλώσεις των δημάρχων (κατ' αλφαβητική σειρά) στην aftodioikisi.gr είναι οι εξής:
Γιώργος Καμίνης, δήμαρχος Αθηναίων
Ανάγκη για βελτιώσεις-Καλλικράτη 2
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο «Καλλικράτης» αποτέλεσε μεγάλη τομή στα ζητήματα διοίκησης, όπως δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ακόμη και το τελειότερο σύστημα επιδέχεται βελτιώσεων. Ο εξορθολογισμός στη λειτουργία της Αυτοδιοίκησης ήταν κάτι το αναγκαίο. Όπως και η ενίσχυση του ρόλου της με την απαραίτητη μεταφορά αρμοδιοτήτων. Ωστόσο, η δυσμενής οικονομική συγκυρία και η δημοσιονομική στενότητα δεν αποτέλεσαν το καταλληλότερο περιβάλλον λειτουργίας για αυτό το πρώτο έτος εφαρμογής του. Ο «Καλλικράτης» αποτελεί έναν πολύ σημαντικό οδικό χάρτη, ο οποίος πρέπει να ενισχυθεί, απαλλάσσοντάς τον και από γραφειοκρατικές δυσκαμψίες.
Πάνος Σκοτινιώτης, δήμαρχος Βόλου
Η έλλειψη πόρων οδηγεί στο γκρεμό τον «Καλλικράτη»
Ο «Καλλικράτης», παρά τα αναμφισβήτητα κενά που παρουσιάζει στο σχεδιασμό, αποτελεί την πιο σημαντική, ίσως, μεταρρύθμιση της μεταπολιτευτικής περιόδου. Στο επίπεδο ιδιαίτερα της συμμετοχής, της χρηστής διοίκησης και της διαφάνειας εισήγαγε σημαντικές καινοτομίες που ήδη παράγουν μετρήσιμα αποτελέσματα.
Το πρόβλημα με τον «Καλλικράτη» είναι, πρώτα απ' όλα, ότι ήλθε με μεγάλη χρονική υστέρηση. Αποτελεί πεποίθησή μου πως αν ο «Καλλικράτης» είχε εφαρμοστεί πριν από δέκα τουλάχιστον χρόνια, σήμερα θα ήταν διαφορετική η εξέλιξη της Αυτοδιοίκησης, ενδεχομένως και της χώρας.
Δυστυχώς, όμως, όχι μόνο εφαρμόστηκε αργά, αλλά και σε συνθήκες πρωτοφανούς οικονομικής και δημοσιονομικής κρίσης. Μια μεγάλη δημοκρατική μεταρρύθμιση, ωστόσο, όταν δεν υποστηρίζεται οικονομικά, διατρέχει τον κίνδυνο να οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Εδώ λοιπόν βρισκόμαστε. Και για να συμπληρώσουμε την εικόνα, θα πρέπει να προσθέσουμε το γραφειοκρατικό κυκεώνα που έχει δημιουργηθεί, τις αλληλοεπικαλύψεις, τη μεταφορά αρμοδιοτήτων χωρίς το αντίστοιχο προσωπικό, αλλά και το βαρύ κλίμα στους εργαζομένους λόγω της καταιγίδας των κυβερνητικών μέτρων. Όλα αυτά καθιστούν επιτακτική πλέον την ανάγκη ανάληψης σοβαρής πολιτικής και νομοθετικής πρωτοβουλίας.
Η δημοτική μας Αρχή όλο αυτό τον καιρό πρωταγωνιστεί στην ανάδειξη των προβλημάτων της μεταρρύθμισης και αναλαμβάνει σημαντικές πρωτοβουλίες σε πανελλαδικό επίπεδο. Σημειώνουμε, ενδεικτικά, την κίνηση των έξι δημάρχων μεγάλων πόλεων (Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Πάτρας, Βόλου, Ιωαννίνων, Νίκαιας-Αγ. Ιωάννη Ρέντη).
Ο Δήμος Βόλου αποτελεί ακραία περίπτωση εφαρμογής του «Καλλικράτη», αφού συνενώθηκαν εννιά πρώην ΟΤΑ με διαφορετικά χαρακτηριστικά και παραγωγική φυσιογνωμία. Ταυτόχρονα, στο Δήμο Βόλου κληθήκαμε να συγχωνεύσουμε παραπάνω από εβδομήντα Δημοτικές Επιχειρήσεις και Οργανισμούς, σε δύο. Πρόκειται για τεράστιο οργανωτικό εγχείρημα, το οποίο μάλιστα πραγματοποιήθηκε σε ζοφερό οικονομικό περιβάλλον.
Για μας -και πιστεύουμε και για τους συμπολίτες μας-, πέραν του όποιου θετικού απολογισμού και της όποιας κριτικής μπορεί και πρέπει να ασκηθεί στο έργο της δημοτικής Αρχής, αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι πως καθημερινά κερδίζεται το κορυφαίο στοίχημα που είχαμε θέσει προεκλογικά: ο Δήμος Βόλου, λοιπόν, έχει πάρει πραγματικό «διαζύγιο» από παθογένειες και καταστάσεις του παρελθόντος που έχουν πληγώσει το κοινό αίσθημα. Ο Δήμος Βόλου αποκαθιστά μέρα με τη μέρα σχέσεις εμπιστοσύνης με την τοπική κοινωνία και λειτουργεί ως παράγοντας ενότητας και συνοχής της.
Κώστας Καλλίρης, δήμαρχος Ζωγράφου
«Καλλικράτης 2», οικονομική ενίσχυση και...
STOP στις παρεκκλίσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου
Ο νόμος 3852/2010, γνωστότερος με την επωνυμία «Καλλικράτης», αποτέλεσε χωρίς καμία αμφιβολία πολύ μεγάλη τομή στο θεσμικό πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ο νέος νόμος, πέρα από τις όποιες μείζονος ή ήσσονος σημασίας αντιρρήσεις που αναπτύχθηκαν στο αρχικό στάδιο επεξεργασίας και εφαρμογής του, στόχευσε σωστά. Η πολιτεία με τον «Καλλικράτη» επικεντρώθηκε στην προσπάθεια για άρση των μεγάλων αδυναμιών και αδιεξόδων στην Αυτοδιοίκηση. Η εκχώρηση αρμοδιοτήτων, η συγκέντρωση μεγεθών και οι μεγάλες οικονομίες κλίμακας, οι θεσμικές καινοτομίες και αλλαγές στα αυτοδιοικητικά όργανα και τις λειτουργίες των υπηρεσιών και η θεσμική κατοχύρωση και ο διαρκής έλεγχος της διαφάνειας στις λειτουργίες και αποφάσεις στην Αυτοδιοίκηση αποτελούν αναμφισβήτητα πλέον δεδομένα.
Από την άλλη πλευρά, οι μέχρι σήμερα εμπειρίες από την εφαρμογή του «Καλλικράτη» οδηγούν σε διαπιστώσεις που επιβάλλουν την άμεση νομοθετική παρέμβαση της πολιτείας για τη διόρθωση αδυναμιών και λαθών, όπως άλλωστε ομόφωνα και το δ.σ. της ΚΕΔΕ έχει επισημάνει.
Η εκχώρηση αρμοδιοτήτων χωρίς παράλληλη εκχώρηση των αντίστοιχων οικονομικών πόρων, η διόγκωση της γραφειοκρατίας κι η αλληλοεπικαλύψεις κάποιων αρμοδιοτήτων μεταξύ Αυτοδιοίκησης και κεντρικής διοίκησης, αλλά και κάποιες σοβαρές παρεκκλίσεις στη λειτουργία ορισμένων επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου, οι οποίοι αντί να ασκούν τον επιβεβλημένο και ευπρόσδεκτο «έλεγχο νομιμότητας» παρασύρονται αναρμοδίως σε «έλεγχο σκοπιμότητας» αποτελούν μερικά σημαντικά εμπόδια στην ορθή και αποτελεσματική λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Τα εν λόγω προβλήματα δημιουργούν ανάσχεση στην προσπάθεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην επιβαλλόμενη φυγή προς τα εμπρός. Επιβάλλεται λοιπόν η άμεση λύση τους, ώστε να μη χαθεί η μεγάλη ευκαιρία που προσφέρει ο νόμος του «Καλλικράτη».
Η κατοχύρωση τέλος και η ενίσχυση των κοινωνικών δομών και προγραμμάτων των Δήμων προς όφελος των δημοτών πρέπει όχι μόνο να διασφαλιστούν, αλλά και να διευρυνθούν.
Είμαι βέβαιος ότι όλοι οι αιρετοί στα πλαίσια και του προσεχούς συνεδρίου της ΚΕΔΕ μετά την πρωτοβουλία του προέδρου της Κ. Ασκούνη, θα συμβάλλουμε ώστε να διορθωθούν τα κακώς κείμενα.
Θα κάνουμε το επιβαλλόμενο άλμα προς τα εμπρός για την υπεράσπιση αξιών, θεσμών, αλλά και κυρίως της συνοχής του κοινωνικού ιστού στις τοπικές κοινωνίες που δοκιμάζονται από την αδυσώπητη οικονομική και κοινωνική κρίση.
Γιάννης Μπουτάρης, δήμαρχος Θεσσαλονίκης
Πρόκληση ο «Καλλικράτης»,
χρειάζεται χρόνο για να... ωριμάσει
Ο «Καλλικράτης» είναι ένα πολύ καλό εργαλείο προς την τελική φάση για μια ισχυρή Τοπική Αυτοδιοίκηση και ως προς αυτό είναι πιθανόν πως κάποια στιγμή θα χρειαστεί άλλη μια τέτοια προσπάθεια. Για εμάς αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Οι Δήμοι απέκτησαν επιπλέον αρμοδιότητες, οι οποίες, όμως, απαιτούν και τους απαραίτητους πόρους. Δυστυχώς, η εφαρμογή του «Καλλικράτη» γίνεται σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία οι πόροι για την εφαρμογή δημόσιων πολιτικών είναι ολοένα και πιο δυσεύρετοι και οι περικοπές των κονδυλίων από την κεντρική διοίκηση προς τους ΟΤΑ είναι δραματικές.
Επιπλέον, στην έως τώρα εφαρμογή του διαπιστώσαμε αδυναμίες αλλά και προβλήματα σε συγκεκριμένα πεδία. Ένα από τα ζητήματα είναι η εκχώρηση των αρμοδιοτήτων της μητροπολιτικής διοίκησης στην Περιφέρεια, τη στιγμή που θέματα, όπως οι αστικές συγκοινωνίες και η διαχείριση του Θερμαϊκού κόλπου και του περιαστικού δάσους Σέιχ Σου, θα έπρεπε να επαφίενται στους δήμους.
Πρόβλημα, επίσης, αποτελεί το σχεδόν ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων που προβλέπει ο «Καλλικράτης», κάτι το οποίο για ένα Δήμο του μεγέθους του Δήμου Θεσσαλονίκης δημιουργεί επιπλέον πίεση. Παράλληλα, οι νέοι θεσμοί του «Καλλικράτη», όπως είναι η Επιτροπή Διαβούλευσης ή το Συμβούλιο Ένταξης Μεταναστών, φέρνουν νέες αντιλήψεις στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά ως νέοι θεσμοί χρειάζονται χρόνο ώστε να ωριμάσουν και να αποδώσουν τα μέγιστα, επομένως ο «Καλλικράτης» θα μπορούσε να προβλέπει μεταβατικές περιόδους.
Σε γενικές γραμμές, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι βασικότερες αρμοδιότητες, οι οποίες μεταφέρθηκαν στους Δήμους (φυσικά αναφέρομαι στους αστικούς Δήμους), είναι οι αρμοδιότητες πολεοδομικής φύσεως, οι αρμοδιότητες κοινωνικής προστασίας (όπως, καταβολή των προνοιακών επιδομάτων), μια σειρά αδειοδοτήσεων για επαγγελματίες και επιχειρήσεις από την πρώην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Είναι σημαντικό ότι οι αρμοδιότητες αυτές, σύμφωνα με τον «Καλλικράτη», ασκούνται από το Δήμο Θεσσαλονίκης και για λογαριασμό των Περιφερειακών Δήμων, οι οποίοι δεν μπορούν να τις ασκήσουν λόγω έλλειψης υποδομών και προσωπικού.
Τολμώ να πω ότι μετά τις πρώτες πολύ μεγάλες δυσκολίες, η άσκηση αυτών των αρμοδιοτήτων γίνεται με ικανοποιητικό τρόπο, ο οποίος όμως μπορεί να βελτιωθεί μετά και την ψήφιση του νέου Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας, που ολοκληρώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Σπυρίδων Νικολάου, δήμαρχος Θηβαίων
Χωρίς χρήματα και υπαλλήλους
δεν προχωρά ο «Καλλικράτης»
Η εφαρμογή του «Καλλικράτη» εδώ και ένα χρόνο έχει δείξει ότι πλέον οι δήμοι αποτελούν ισχυρές διοικητικές ενότητες και συγχρόνως αναδεικνύονται οι δυνατότητες της Αυτοδιοίκησης.
Η ισχυροποίηση όμως των νέων διοικητικών ενοτήτων θα παραμείνει ελλιπής καθώς μέχρι σήμερα δεν υπήρξε αντίστοιχη ενίσχυση των οικονομικών μέσων.
Επιπλέον, είναι ανάγκη να δοθεί έμφαση στην ενίσχυση των νέων δήμων σε υπαλληλικό προσωπικό, σε εξειδικευμένες θέσεις, ώστε να μπορούν οι δήμοι να αντεπεξέλθουν στις νέες αρμοδιότητες τις οποίες δέχθηκαν από τις πρώην νομαρχίες
Όσον αφορά το Δήμο Θηβαίων, όπως αυτός προέκυψε από τον «Καλλικράτη», με την συνένωση των τεσσάρων πρώην δήμων (Θήβας, Πλαταιών, Θίσβης και Βαγίων ) θα πρέπει να τονίσω ότι πολλαπλασιάστηκαν οι ευθύνες, αυξήθηκε υπέρμετρα η γραφειοκρατία, οι υποχρεώσεις και οι ανάγκες, ενώ ταυτόχρονα μειώθηκαν οι κρατικές επιχορηγήσεις.
Καταλαβαίνουμε όλοι ότι η οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας, εμποδίζει την μεγαλύτερη οικονομική ενίσχυση, όμως επιβάλλεται να γίνει κατανοητό ότι οι δήμοι, δηλαδή η Τοπική Αυτοδιοίκηση, αποτελούν την πρωταρχική υποδομή της κρατικής οργάνωσης, στην οποία θα στηριχθεί η προσπάθεια της αναγέννησης ενός κράτους, πιο ολοκληρωμένου και πιο δυνατού.
Είναι απαραίτητο λοιπόν από μέρους των κρατικών υπηρεσιών και της Κεντρικής Εξουσίας, η προσπάθεια για τον ανασχεδιασμό του Ελληνικού Κράτους, να βασισθεί στην ενίσχυση της λειτουργίας των δήμων και της οικονομικής τους ανάπτυξης.
Διότι, εάν οι δήμοι ενισχυθούν, διοικητικά και οικονομικά, τότε θα αποτελέσουν μοχλούς ανάπτυξης, όχι μόνο σε τοπικό επίπεδο, αλλά και σε εθνικό, καθώς αποτελούν πρωτογενή κύτταρα ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας.
Θα ήταν πολύ εύκολο να σας παραθέσω διεξοδικά τις πολλές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο νέος «καλλικράτειος» Δήμος Θηβαίων, όμως είναι γνωστό ότι όλοι οι δήμοι αντιμετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες.
Αυτό που θα πρέπει να αποκομίσουμε ως συμπέρασμα από τη συμπλήρωση ενός έτους εφαρμογής του σχεδίου «Καλλικράτης» είναι ότι η νέα διοικητική μορφή είναι δυνατό να αποτελέσει εργαλείο για την καλύτερη παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες και μοχλό οικονομικής ανάπτυξης, αρκεί η κεντρική εξουσία να παρέχει τις ανάλογες ενισχύσεις ή έστω τις δυνατότητες δημιουργίας ενισχύσεων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Αναστάσιος-Νικόλαος Ζώρζος, δήμαρχος Θήρας
Σε λάθος εποχή ο «Καλλικράτης»
Νομίζω ότι -πέραν των άλλων αδυναμιών που έχει ο «Καλλικράτης»- υπάρχει μια βασική αδυναμία: Επειδή το Ελληνικό Κράτος δεν έχει και την καλύτερη δυνατή οργάνωση, και σε αυτό βεβαίως ακολουθούν και οι άλλες δομές του κράτους, όπως, για παράδειγμα, οι δήμοι, νομίζω ότι οι μικρές δομές που καταργεί ο νόμος 3852 -τελικά- είναι καλύτερες. Αποδίδουν καλύτερα για το σκοπό για τον οποίο έχουν συσταθεί.
Έπειτα, οι δήμοι είναι η εγγύτερη εξουσία προς τον πολίτη. Όσο, όμως, απομακρύνεται λόγω του μεγέθους από τον πολίτη, ο πολίτης αισθάνεται να βιώνει ένα συναίσθημα «κάθειρξης» διότι δεν μπορεί να συμμετέχει. Εγώ έχω κάνει και κοινοτάρχης πριν από τον «Καποδίστρια», και τότε -θέλω να σας πω- υπήρχε η αίσθηση στους κατοίκους του χωριού, της κοινότητας, ότι μετέχουν στη διοίκηση. Διότι μέχρι να φτάσω από το σπίτι μου στο γραφείο της κοινότητας, συναντούσα κάποιους κατοίκους του χωριού, οι οποίοι εξέφραζαν την άποψή τους για όλα τα θέματα που απασχολούσαν τον τόπο.
Θεωρώ ότι τα συμβούλια περιοχής, πάω πίσω, τα συμβούλια περιοχής τα οποία είχαν συσταθεί, εάν είχαν αξιοποιηθεί έχοντας μια μικρή διοικητική οργάνωση και μια τεχνική υπηρεσία, θα μπορούσαν να επιτελέσουν το σκοπό που σήμερα κάνουν οι δήμοι και οι κοινότητες θα μπορούσαν καλύτερα να απασχοληθούν με τα προβλήματα της καθημερινότητας.
Διάβασα στην aftodioikisi.gr για το Δήμο Λέσβου, ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί ο δήμαρχος στα καθήκοντα που έχει πλέον από τη συνένωση 13 δήμων. Και έγινε σε μια περίοδο νομίζω λάθος, καθώς με τα προβλήματα που έχει σήμερα το Ελληνικό Κράτος είναι αδύνατον να στηρίξει τον «Καλλικράτη». Νομίζω ότι έτσι η εξουσία, η εγγύτερη προς τον πολίτη, γίνεται σιγά σιγά μια πιο μακρινή εξουσία, με αποτέλεσμα η μη συμμετοχή στα τοπικά δρώμενα των δημοτών.
Φίλιππος Φίλιος, δήμαρχος Ιωαννιτών
Πρέπει να κλείσουν τα κενά και
οι αρρυθμίες του «Καλλικράτη»
Ο «Καλλικράτης» εφαρμόστηκε αργά και σε μία περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης. Παρά τα κενά στο σχεδιασμό, αποτελεί σπουδαία διοικητική μεταρρύθμιση.
Σήμερα, χρειάζεται ισχυρή οικονομική στήριξη διότι στην πραγματικότητα παρέχει σε πρώτο και δεύτερο βαθμό το σύνολο σχεδόν των υπηρεσιών, των αδειοδοτήσεων και των ελέγχων, στη σχέση πολίτη-διοίκησης.
Απαιτείται άμεσα με νομοθετικές ρυθμίσεις να κλείσουν τα κενά και οι αρρυθμίες και να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη χρηματοδότησή του με παράλληλη διαφύλαξη, της όσο το δυνατό μεγαλύτερης κοινωνικής συμμετοχής και της διαφάνειας- διαύγειας.
Αυτό που πρέπει να κατανοήσουν και οι άνθρωποι της Αυτοδιοίκησης και η κοινωνία είναι ότι ο «Καλλικράτης» δεν αποτελεί μία ομοσπονδία παλιών δήμων. Είναι μια βαθιά τομή και στην Αυτοδιοίκηση δε λειτουργεί τίποτα πια με τον τρόπο που ήταν γνωστός επί πολλά χρόνια.
Παρά τις εκκλήσεις για διορθώσεις,
τα κενά του «Καλλικράτη» παραμένουν
Είναι προφανές ότι κάθε δομική αλλαγή ειδικά σε ένα διοικητικό σύστημα έχει δυσκολίες εφαρμογής, απαιτεί μία συνεργασία και συνεννόηση των εμπλεκομένων φορέων, προϋποθέτει θεσμική πληρότητα και θεσμικές διορθώσεις και φυσικά οικονομική στήριξη του εγχειρήματος.
Εάν αφαιρέσουμε τον τομέα της τολμηρής πολιτικής απόφασης, την οποία πιστώνεται η κυβέρνηση Παπανδρέου τότε στον τομέα της συνεργασίας, της θεσμικής ολοκλήρωσης και της οικονομικής στήριξης χρεώνεται αποτυχία του, κατά τ΄ άλλα απαραίτητου και φιλόδοξου εγχειρήματος.
Και τούτο, γιατί παρά την πολιτική θέληση της Αυτοδιοίκησης να στηρίζει τη διοικητική μεταρρύθμιση, παρά την προσπάθεια της να συνδράμει για τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού νόμου, επί ένα χρόνο καμία ουσιαστική πρόταση της δεν συμπεριελήφθη στο νέο νομοσχέδιο αυτό πριν από την εφαρμογή του και καμία βελτίωση δεν έγινε μετά την εφαρμογή του «Καλλικράτη», αφού επί ένα σχεδόν χρόνο ο πρώην υπουργός εσωτερικών κ. Ραγκούσης, αρνιόταν πεισματικά να έρθει σε επαφή με την διοίκηση της ΚΕΔΚΕ, της οποίας οι αποφάσεις τουλάχιστον των παρατάξεων που πρόσκεινται σε ΠΑΣΟΚ και ΝΔ ήταν ομόφωνες. Αποτέλεσμα η σημερινή ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών να συστήσει μεικτή επιτροπή ΚΕΔΕ και υπουργείου Εσωτερικών για να διορθωθούν μέσα από ένα νομοσχέδιο-σκούπα όλες οι ατέλειες και οι δυσλειτουργίες που αποδεδειγμένα υπάρχουν.
Αν λοιπόν υπήρξε έλλειψη συνεργασίας και συνεννόησης Κυβέρνησης-Αυτοδιοίκησης, υπήρξε και έλλειψη ολοκλήρωσης του θεσμικού πλαισίου, αφού ακόμα και σήμερα δεν έχει εκδοθεί μία σειρά προεδρικών διαταγμάτων και κοινών υπουργικών αποφάσεων που καθορίζουν τη λειτουργία και τις μεταφερόμενες αρμοδιότητες στους «καλλικράτειους» δήμους.
Άφησα τελευταίο το «Βατερλώ» του πολέμου για τη διοικητική μεταρρύθμιση. «Βατερλώ» γιατί εκεί χάθηκε το κύρος και η αξιοπιστία μιας μεγαλεπήβολης αναγκαίας για την Ελλάδα μεταρρύθμισης, αφού δε νοείται μια τέτοιου μεγέθους προσπάθεια να εγκαταλείπεται οικονομικά και να απαξιώνεται τόσο στα μάτια των αιρετών που καλούνται να την υποστηρίξουν όσο και κυρίως στα μάτια των πολιτών οι οποίοι βλέπουν ότι το επίπεδο της εξυπηρέτησης δεν βελτιώνεται, οι δε υποδομές δεν κατασκευάζονται.
Κώστας Τζανακούλης, δήμαρχος Λαρισαίων
Ο «Καλλικράτης» προκάλεσε περισσότερα
προβλήματα, από όσα κλήθηκε να λύσει
Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει στο σύνολο νομίζω της Αυτοδιοίκησης από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του νόμου 3852/2010 είναι ότι οι προσδοκίες των ανθρώπων της Αυτοδιοίκησης για βελτίωση των όρων λειτουργίας των δήμων και της ευελιξίας τους στη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων έχουν σε γενικές γραμμές διαψευστεί. Αποδεικνύεται στην πράξη πως ο «Καλλικράτης» προκάλεσε ίσως περισσότερα προβλήματα απ' όσα εκλήθη να λύσει και επίσης αποδεικνύεται η λανθασμένη στρατηγική της κυβέρνησης, να μη λάβει υπόψιν τις επισημάνσεις των συλλογικών οργάνων της αυτοδιοίκησης στην κατάρτιση του Νόμου 3852.
Όπως ίσως γνωρίζετε, είχα την τιμή ως αντιπρόεδρος της ΚΕΔΚΕ να προεδρεύσω της αρμόδιας επιτροπής που πραγματοποίησε τις επαφές με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών και κατέθεσε τις προτάσεις της αυτοδιοίκησης για τη σύνταξη του νόμου. Δυστυχώς, ένα μεγάλο μέρος από τις προτάσεις της ΚΕΔΚΕ για τη σύνταξη ου νόμου δεν υιοθετήθηκε στο τελικό κείμενο και το αποτέλεσμα το βιώνουμε σήμερα.
Σε κάθε περίπτωση, ο νόμος εισάγει θεσμικές καινοτομίες με μεγάλο ενδιαφέρον, όπως η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, ή η Επιτροπή Διαβούλευσης ακόμα και ο Συνήγορος του Δημότη. Όμως, τα νέα θεσμικά όργανα δυσκολεύονται να λειτουργήσουν. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Συνήγορου του Δημότη ο οποίος δεν λειτούργησε σε κανένα σχεδόν δήμο πανελλαδικά.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως φαίνεται πως είναι η διεύρυνση της γραφειοκρατίας που επήλθε από την εφαρμογή του προγράμματος. Σε συνδυασμό με τον οικονομικό «στραγγαλισμό» των δήμων από την τραγική μείωση των πόρων που προωθούνται από την κεντρική εξουσία κάνουν το νέο σχήμα δυσλειτουργικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι κατάργηση ή η συγχώνευση όλων των Οργανισμών του δήμου σε ένα νομικό πρόσωπο, γεγονός που έχει συσσωρεύσει αρμοδιότητες σε γιγαντιαία σχήματα τα οποία μοιραία λειτουργούν περισσότερο γραφειοκρατικά. Την ίδια στιγμή η πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση δέχθηκε την μεταφορά πρόσθετων αρμοδιοτήτων οι οποίες δεν συνοδεύτηκαν από την μεταφορά των αντίστοιχων πόρων με αποτέλεσμα οι δυσλειτουργίες να ενταθούν και να προκύψουν ακόμα και προβλήματα ενσωμάτωσης των νέων αρμοδιοτήτων στους δημοτικούς μηχανισμούς.
Εν κατακλείδι, χωρίς να παραβλέπουμε το μεταβατικό στάδιο το οποίο διανύουμε για την εφαρμογή του νέου πλαισίου, ωστόσο η οικονομική συγκυρία φαίνεται πως καταδικάζει την διοικητική μεταρρύθμιση σε μαρασμό από την αρχή της λειτουργίας της. Τα χρηματοδοτικά προγράμματα είναι στην καλύτερη περίπτωση «παγωμένα» οι πόροι μειώνονται συνεχώς, ενώ την ίδια στιγμή αυξάνεται το αντικείμενο, η Δημόσια Διοίκηση βρίσκεται σε μια δύσκολη καμπή από την εφαρμογή του νέου μισθολογίου-βαθμολογίου, αλλά και της εργασιακής εφεδρείας κι αυτό το μείγμα δεν επιτρέπει τη μετεξέλιξη του διοικητικού μηχανισμού σε πιο ευέλικτες και αποτελεσματικές μορφές διοίκησης και αποτελεσματικής παρέμβασης στις τοπικές υποθέσεις.
Τα άδεια ταμεία «βαραίνουν»
τον «Καλλικράτη» και τους δήμους
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο «Καλλικράτης» ή μάλλον η διαδικασία εφαρμογής του έγινε η αιτία για να χαθεί πολύτιμος χρόνος για την Αυτοδιοίκηση και να πάνε πίσω πολλές από τις επιδιώξεις των Δήμων, τόσο σε επίπεδο έργου όσο και σε επίπεδο εξυπηρέτησης του πολίτη. Εμείς είχαμε εξαρχής τονίσει ότι τα θετικά του «Καλλικράτη» ήταν λιγότερα από τα αρνητικά και είχαμε μάλιστα ταχθεί υπέρ της άποψης να υπάρξει μία μεταβατική περίοδος έτσι ώστε το πλήρες σχέδιο να επεξεργαστεί καλύτερα και το τελικό να εφαρμοστεί στην επόμενη δημοτική περίοδο. Δυστυχώς, επιβεβαιωθήκαμε.
Οι ασάφειες και οι εμπλοκές που παρουσιάστηκαν ιδίως στη διαδικασία της συνένωσης των δήμων καθώς και τη δημιουργία νέων Νομικών Προσώπων, η εμπλοκή των αρμοδιοτήτων και σε μερικές περιπτώσεις η επικάλυψή τους, ήταν πολλές, προκάλεσαν καθυστερήσεις που ακόμη και σήμερα ταλαιπωρούν τους Δήμους και δημιούργησαν σύγχυση και ταλαιπωρία στους πολίτες. Και βεβαίως το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το ότι οι νέες αρμοδιότητες που δόθηκαν στους Δήμους δεν συνοδεύτηκαν από πόρους, με αποτέλεσμα οι δήμοι σε αυτή τη πολύ δύσκολη οικονομική συγκυρία να βρίσκονται ενώπιον άδειων ταμείων και μετά βίας να μπορούν να καλύψουν τη μισθοδοσία των υπαλλήλων τους. Και όλα αυτά, την ώρα που το μέγεθος των δήμων μεγάλωσε και οι ανάγκες πολλαπλασιάστηκαν. Υπ' αυτή την έννοια, ο «Καλλικράτης» προκάλεσε σαφώς μέχρι σήμερα περισσότερα προβλήματα από όσα έλυσε.
Σε ό,τι αφορά τώρα το Δήμο της Πάτρας, είμαστε ένας από τους πρώτους δήμους της χώρας που τρέξανε τις διαδικασίες του «Καλλικράτη», που προχώρησαν στη διαδικασία της δημιουργίας των νέων οργανισμών διασφαλίζοντας παράλληλα τις θέσεις των εργαζομένων του.
Αλλά τα οικονομικά προβλήματα είναι μεγάλα και δυσβάσταχτα.
Βασίλης Μιχαλολιάκος, δήμαρχος Πειραιά
Παρά τον «κουτσό Καλλικράτη»,
θα τα καταφέρουμε
Οι δώδεκα μήνες εφαρμογής του «Καλλικράτη» απέδειξαν σε όλους όσοι ασχολούνται με την Αυτοδιοίκηση πως επρόκειτο για μία μεταρρύθμιση που έγινε στο πόδι, με ερασιτεχνική προχειρότητα. Ακόμη και σήμερα, γινόμαστε μάρτυρες απίστευτων δυσλειτουργιών και στρεβλώσεων που δυσχεραίνουν το έργο μας ως δημοτική Αρχή και είναι παράλληλα πηγή προβλημάτων όσον αφορά την εξυπηρέτηση των πολιτών από τις υπηρεσίες των Δήμων, που έχουν κληθεί να σηκώσουν το μεγαλύτερο βάρος της μεταρρύθμισης. Το μεγαλύτερο αγκάθι, είναι φυσικά η μεταφορά στους δήμους υπηρεσιών που ανήκαν στις πρώην νομαρχίες, χωρίς την παράλληλη μετακίνηση του αντίστοιχου προσωπικού, χωρίς τους απαραίτητους πόρους και βεβαίως χωρίς να υπάρχει συγκεκριμένο πλαίσιο που να καθορίζει τις αρμοδιότητές τους.
Την ίδια στιγμή, η καθυστέρηση στην απόδοση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (που είναι χρήματα προέρχονται από τους δημότες και όχι κρατικά), καθώς και η σημαντική μείωση των κονδυλίων που προορίζονται για την Αυτοδιοίκηση, «πνίγουν» τους δήμους και ανατρέπουν τον προγραμματισμό και τον σχεδιασμό της κάθε Δημοτικής Αρχής. Όλοι μας αντιλαμβανόμαστε την δύσκολη οικονομική συγκυρία. Ωστόσο, το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει η χώρα, οφείλεται κυρίως στους αποτυχημένους χειρισμούς της κυβέρνησης, η οποία ακολουθεί πιστά τις επιταγές της τρόικας, όντας απ' ότι φαίνεται αδύναμη να διαπραγματευτεί.
Στον Πειραιά όμως, είμαστε μαχητές. Τόσο εγώ προσωπικά, όσο και το σύνολο των συνεργατών μου, είμαστε αποφασισμένοι να ξεπεράσουμε τα εμπόδια. Η λέξη μεμψιμοιρία δεν υπάρχει στο λεξιλόγιό μας. Παρά τα οικονομικά προβλήματα που κληρονομήσαμε εξαιτίας και των τοκογλυφικών επιτοκίων του κράτους, έχουμε καταφέρει να κερδίσουμε το στοίχημα της καθαριότητας, ενώ αξιοποιούμε ήδη την μέχρι πρότινος ξεχασμένη, ακίνητη περιουσία του Δήμου μας. Με συμμάχους τους εργαζομένους, αλλά και ολόκληρο τον πειραϊκό λαό αλλάζουμε την τύχη αυτής της πόλης και της δίνουμε και πάλι την χαμένη της αρχοντιά. Είμαστε αποφασισμένοι να υλοποιήσουμε πλήρως το όραμά μας για τον Πειραιά. Εξάλλου, όπως έχω πει επανειλημμένως, τα μεγάλα έργα και οι μεγάλες αλλαγές χρειάζονται πάνω απ' όλα ισχυρή πολιτική βούληση
Οι δήμοι δεν είναι μόνο για να αλλάζουν
λάμπες και να διορθώνουν λακούβες
Το αυτοδιοικητικό όνειρο του «Καλλικράτη» είναι μία διοικητική μεταρρύθμιση πρώτου βαθμού. Μετά το πέρας ενός έτους, φάνηκε ξεκάθαρα ότι δεν είχε προσεχθεί όσο θα έπρεπε στο θέμα της εφαρμογής του, ειδικά στο χωροταξικό και στον οικονομικό τομέα, εφόσον βέβαια εκλήθη να στηθεί σε ένα σαθρό οικονομικό υπόβαθρο.
Για να αποτελέσει ο «Καλλικράτης» μία πραγματική ελπίδα για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, απαιτούνται άμεσα βελτιώσεις στο θεσμικό του πλαίσιο, η κεντρική εξουσία οφείλει να κατανοήσει ότι οι δήμοι δεν πρέπει να έχουν ως βασικότερες αρμοδιότητες τη λάμπα, τη λακούβα, το σκουπίδι. Οι δήμοι έχουν δικαίωμα να ονειρεύονται και να ορίζουν τη δική τους στρατηγική.
Άνευρη υλοποίηση από μία διστακτική
Πολιτεία ο «Καλλικράτης»
Οι συνθήκες σε αυτό τον πρώτο χρόνο των νέων «καλλικράτειων» δήμων ήταν - και ως ένα βαθμό συνεχίζουν να είναι - πρωτόγνωρες για την ελληνική πραγματικότητα. Και αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τις θεσμικές αλλαγές από μια εκ βάθρων διοικητική μεταρρύθμιση, αλλά και με την πιο σκληρή οικονομική πραγματικότητα που γνώρισε μεταπολεμικά η χώρα.
Οι δυσκολίες ήταν πολλές και πολυεπίπεδες, με μεγαλύτερη αυτή που συνεπάγεται η συνένωση αφενός των δέκα πρώην δήμων του νησιού, με διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης, διαφορετικές δομές, διαφορετική κοινωνική διαστρωμάτωση, διαφορετική διαχείριση και διαφορετικές ανάγκες της κάθε τοπικής κοινωνίας, και αφ΄ ετέρου η κατάργηση ή συγχώνευση εβδομήντα και πλέον επιχειρήσεων και νομικών προσώπων των πρώην δήμων σε μόλις τρία νομικά πρόσωπα. Και σε όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσει κανείς την ολιγωρία και τις παλινωδίες της κεντρικής διοίκησης - όχι μόνο του υπουργείου Εσωτερικών, αλλά και άλλων υπουργείων με αρμοδιότητες που μεταβίβασαν στο θεσμικό πλαίσιο της Αυτοδιοίκησης.
Ο Δήμος Ρόδου ήταν ίσως ο πρώτος νέος δήμος που εφάρμοσε στο ακέραιο όλες τις υποχρεώσεις που απέρρεαν από τον «Καλλικράτη», μέσα στα χρονικά πλαίσια που καθόριζε ο νόμος. Και γι΄ αυτή μας τη συνέπεια αρκετές φορές βρεθήκαμε στη δυσάρεστη θέση να αναγκαζόμαστε να αλλάζουμε αποφάσεις -γιατί άλλαζαν οι εγκύκλιοι και τα χρονοδιαγράμματα που έθετε το κεντρικό κράτος- και να αναθεωρούμε προγράμματα και ιεραρχήσεις, που μας τα ανέτρεπαν τα αρμόδια υπουργεία.
Για παράδειγμα, το γνωστό «αλαλούμ» που δημιουργήθηκε με τις σχολικές επιτροπές, όπου υπήρχαν τα χρήματα και δεν μπορούσαν επί δύο και πλέον μήνες να προωθηθούν στα σχολεία για τις άμεσες ανάγκες τους, ή, σαν άλλο παράδειγμα, τα προβλήματα που δημιούργησε η κατάργηση των εβδομήντα και πλέον επιχειρήσεων και οργανισμών των πρώην δήμων: πού και πώς θα αξιοποιηθεί το στελεχιακό τους δυναμικό, πώς θα εξυπηρετούνται αδιάλειπτα οι πολίτες... Κι όμως, όλη αυτή η ριζική αναδιάρθρωση έγινε μέσα στους τρεις πρώτους μήνες της θητείας μας, ενώ βλέπει κανείς ότι άλλοι δήμοι στη χώρα δεν έχουν κάνει ούτε βήμα προς αυτή την κατεύθυνση υλοποίησης του νόμου.
Θα έλεγα, εν κατακλείδι, ότι ο «Καλλικράτης» αποδείχθηκε ένα τολμηρό σχέδιο με άνευρη υλοποίηση από ένα διστακτικό κεντρικό κράτος.
Η Πολιτεία οφείλει να σεβαστεί τις ιδιαιτερότητες
των μικρών δήμων και να τους στηρίξειΣε καθαρά θεσμικό επίπεδο υπήρχαν και υπάρχουν πολλά κενά στον «Καλλικράτη» που δημιούργησαν λειτουργικά προβλήματα. Οι μικροί δήμοι, όπως η Χάλκη, δεν έχουν διαχειριστική επάρκεια είναι υποστελεχωμένοι... Όλα αυτά δημιουργούν πολλά προβλήματα, χρειαζόμαστε τεχνική βοήθεια, και εξειδικευμένη γνώση για να δημιουργήσουμε πράγματα.
Ο νησιωτικός δήμος έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες, χαρακτηριστικά που είναι εντελώς διαφορετικά. Η Πολιτεία οφείλει να αντιμετωπίσει αυτή την ιδιαίτερη κατάσταση, και ελπίζω να το κάνει στο νομοσχέδιο-σκούπα που θα κατατεθεί για την Αυτοδιοίκηση, ώστε να ρυθμιστούν όλα αυτά.
Μανώλης Σκουλάκης, δήμαρχος Χανίων
Οικονομική δυσπραγία, θεσμικά κενά
το ανάχωμα για εφαρμογή «Καλλικράτη»
Από την πρώτη ημέρα ανάληψης των νέων καθηκόντων μας ως δημοτική Αρχή θέσαμε ως βασικό στόχο τη διαμόρφωση ενός σύγχρονου, λειτουργικού, οικονομικά βιώσιμου, αποκεντρωμένου και φιλικού προς τον πολίτη δήμου, που θα αξιοποιεί τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα και θα πρωτοπορεί σ' όλα τα επίπεδα. Στο πλαίσιο αυτό, τοποθετήσαμε στο επίκεντρο της δράσης μας καινοτόμες πρωτοβουλίες, δράσεις και πολιτικές για την προστασία και ανάδειξη του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος του νέου δήμου, για την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, για την αναβάθμιση των υποδομών παιδείας, πολιτισμού και αθλητισμού αλλά και για τη στήριξη της τοπικής οικονομίας, με ιδιαίτερη έμφαση στους τομείς του τουρισμού και του πρωτογενούς τομέα.
Στις προσπάθειες που καταβάλλουμε καθημερινά για να πετύχουμε το στόχο μας αντιμετωπίζουμε, ωστόσο, μια σειρά προβλημάτων και ανυπέρβλητων -πολλές φορές- εμποδίων. Η οικονομική δυσπραγία που ταλανίζει τους δήμους όλης της χώρας και τα θεσμικά κενά του «Καλλικράτη» αποτελούν ορισμένα μόνο από τα ζητήματα που προκαλούν αναχώματα στην καθημερινή μας προσπάθεια για εύρυθμη και αποδοτική λειτουργία των δήμων μας και για επίλυση των προβλημάτων των πολιτών.
Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε, βέβαια, το γεγονός ότι η μετάβαση στον «Καλλικράτη» συνέπεσε χρονικά με μια εξαιρετικά δυσμενή οικονομική συγκυρία, προϊόν της κορύφωση της κρίσης χρέους, που εκδηλώθηκε στη χώρα μας με τις επακόλουθες περιοριστικές πολιτικές, που εφαρμόστηκαν, οι οποίες επηρεάζουν σημαντικά τη λειτουργία της Αυτοδιοίκησης.
