Ακούμε συχνά γύρω μας πως ένα παιδί είναι χειριστικό και οι γονείς σηκώνουν τα χέρια ψηλά αφού δεν ξέρουν πώς να το αντιμετωπίσουν. Ας δούμε λοιπόν αναλυτικά παρακάτω τι σημαίνει χειριστική συμπεριφορά στα παιδιά και πώς μπορούν να τη διαχειριστούν οι γονείς.
Τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία (από 15 μηνών περίπου) εφαρμόζουν ασυνείδητα κάποιες συγκεκριμένες συμπεριφορές προκειμένου να παίρνουν αυτό που θέλουν από τους ενήλικες και κυρίως τους γονείς τους. Αυτό στο οποίο αποσκοπούν με τον τρόπο τους μπορεί να είναι οτιδήποτε, π.χ. η απόκτηση ενός παιγνιδιού ή άλλων υλικών αγαθών, η έγκριση των γονέων για μια έξοδο με τους φίλους τους, η αποδοχή των γονέων να κοιμούνται τα παιδιά μαζί τους, η άδεια των γονέων να περάσουν περισσότερο χρόνο στον υπολογιστή κ.ά. Η χειριστική συμπεριφορά των παιδιών σχετίζεται με θέματα της καθημερινής ζωής όπως τον ύπνο, το φαγητό, τον ελεύθερο χρόνο, τη μελέτη για το σχολείο κ.ά.
Οι γονείς ακούνε πολύ συχνά από τα παιδιά κάποιες χαρακτηριστικές φράσεις, όπως π.χ. "δεν είσαι καλή μαμά γιατί δε μου πήρες το παιγνίδι που σου ζήτησα", "είσαι κακός γιατί δε με αφήνεις να παίξω με τους φίλους μου", "δεν ενδιαφέρεσαι για μένα καθόλου αφού δε με αφήνεις να πάρω κινητό που το χρειάζομαι και έχουν όλοι οι συμμαθητές μου", "αν με αγαπάς να με πας τώρα στην παιδική χαρά" και άλλες πολλές.
Στην ουσία θα μπορούσαμε να πούμε πως τα παιδιά έχουν το δικό τους τρόπο προκειμένου να εκμεταλλεύονται συναισθηματικά τους γονείς τους. Χρησιμοποιώντας φράσεις σαν αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω, προσπαθούν να κεντρίσουν το συναίσθημα των γονιών τους προκαλώντας τους τύψεις και ενοχές με απώτερο σκοπό να λυγίσουν, να παραδοθούν και τα ίδια να επωφεληθούν λαμβάνοντας όλα όσα επιθυμούν.
Εάν συνειδητοποιήσουν πως το "δόλωμα", δηλαδή οι γονείς αρχίζει και "τσιμπάει", τότε επαναλαμβάνουν την ίδια χειριστική συμπεριφορά διαρκώς. Εάν αντίθετα διαπιστώσουν πως το κόλπο δεν πιάνει και οι γονείς είναι άκαμπτοι και δεν υποκύπτουν, διακόπτουν συνήθως τον αντίστοιχο τρόπο δράσης. Π.χ. εάν ένα παιδί θέλει κάτι μέσα σε ένα κατάστημα και προκειμένου να το πάρει κλαίει, στριγγλίζει, πέφτει στο πάτωμα και χτυπιέται, εάν ο γονιός αρνηθεί κάθετα και δεν ενδώσει στην επιθυμία του, κάποια στιγμή το παιδί θα το αποδεχτεί και θα ηρεμήσει.
Τα παιδιά μέσα από τη χειριστική συμπεριφορά τους προκαλούν τους γονείς τους, δοκιμάζουν τα όριά τους και προσπαθούν να τα σπάσουν και να τα παραβιάσουν. Ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση που βιώνουν, βρίσκουν συχνά ευκαιρίες να χειρίζονται συναισθηματικά τους γονείς τους (π.χ. αφορμή για τα παιδιά να εκδηλώσουν τέτοιες συμπεριφορές μπορεί να αποτελέσει μια διαμάχη ή το διαζύγιο των γονέων, μια ασθένεια δική τους που γνωρίζουν πως στεναχωρεί και αγχώνει τους γονείς, οι προσδοκίες των γονέων σχετικά με τους βαθμούς τους και τη σχολική τους επίδοση κ.ά).
Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι πως όσο οι γονείς επιτρέπουν και ανέχονται τη χειριστική συμπερφορά των παιδιών, τόσο πιο εύκολο είναι να επεκταθεί αυτή στην ενήλικη ζωή τους και να δυσχεραίνει τις σχέσεις και την επικοινωνία με καθηγητές, συμμαθητές, φίλους, συναδέλφους, συντρόφους κ.ά.
Ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές προκειμένου να αντιμετωπίσουν οι γονείς τη χειριστική συμπεριφορά των παιδιών είναι οι ακόλουθες:
• Αναλογιστείτε τη δική σας συμπεριφορά και σκεφτείτε μήπως χωρίς να το καταλαβαίνετε ενισχύετε κάποιες φορές εσείς οι ίδιοι τη χειριστική συμπεριφορά των παιδιών σας, μέσω της χρήσης απειλών και δωροδοκιών (π.χ. "εάν πάρεις καλούς βαθμούς θα σου πάρω λάπτοπ"). Προσπαθήστε να αποφύγετε τέτοιου είδους μεθόδους.
• Βάλτε σαφή και ξεκάθαρα όρια κατανοητά από το παιδί ανάλογα με το ηλικιακό και νοητικό του επίπεδο και φροντίστε να παραμείνετε πιστοί και σταθεροί σε αυτά.
• Συζητήστε ανοιχτά με το παιδί σας και εξηγήστε του πως η συμπεριφορά του δεν είναι σωστή.
• Διατηρήστε την ψυχραιμία σας κάθε φορά που το παιδί εκδηλώνει "αρνητική" συμπεριφορά σε κάποιο δημόσιο χώρο ή μπροστά σε κόσμο στο σπίτι. Μην ξεχνάτε πως είναι κάτι που σχεδόν όλα τα παιδιά το κάνουν.
• Προσπαθήστε να δείχνετε αδιαφορία όταν το παιδί δρα με τρόπο που δεν σας αρέσει.
• Δώστε έμφαση και αφιερώστε χρόνο σε στοιχεία που θέλετε να καλλιεργήσετε.
Μην ξεχνάτε πως το παιδί θα δοκιμάσει άπειρες φορές μέχρι να μεγαλώσει να σας προκαλέσει γιατί όλο αυτό δεν είναι τίποτα άλλο από ένα παιγνίδι. Στο χέρι σας είναι κατά πόσο θα είστε ανεκτικοί και θα υποκύπτετε σε τέτοιου είδους συμπεριφορές επειδή νιώθετε ενοχές, τύψεις ή ντροπή ή θα επιλέξετε να δράσετε προκειμένου να τις περιορίσετε.
Μαρίνα Κόντζηλα
Συμβουλευτική Ψυχολόγος - Εκπαιδεύτρια Ομάδων Γονέων
Γραφείο: Φαρσάλων 10, Χαλάνδρι (δίπλα στο μετρό στάση "Χαλάνδρι")
Τηλέφωνα επικοινωνίας: 210-6005441 & 697-0084190
E-mail: marpsychology@yahoo.gr
Facebook: Μαρίνα Κόντζηλα Ψυχολόγος
Διαβάστε προηγούμενα άρθρα της Μαρίνας Κόντζηλα στο MyXalandri.gr:
