ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΤΟΠΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΘΗΒΑΙΩΝ
Στα πλαίσια της διαβούλευσης του Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Αστικών Αποβλήτων του Δήμου Θηβαίων και σε σχέση με το σχεδιο που εγκρίθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο και την περαιτερω επεξεργασία του το ΠΟΤΑΜΙ και ο Τομέας Περιβαλλοντος σε συνεργασία με την ομαδα εθελοντών από το ΠΟΤΑΜΙ Βοιωτίας και τους τοπικους εκπροσώπους του παραθετει χαρακτηριστικά επιμέρους ζητήματα που οφείλουν να συμπληρωθούν , να προστεθούν, να επισημανθούν και να ξεκαθαρισθούν εξ αρχής στην πρόταση του τοπικού σχεδίου του Δήμου Θηβαίων
Στην οδηγία 98/2008/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τα στερεά απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών, της 19 Νοεμβρίου 2008 ακολουθούνται οι εξής προτεραιότητες όσον αφορά στην διαχείριση των στερεών αποβλήτων.
Α) Πρόληψη
Β)Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση .
Γ) Ανακύκλωση
Δ) Άλλες ανακτήσεις
Ε)Διάθεση.
Ολες οι πιο πάνω πρόνοιες –συστατικά στοιχεία καλής διαχείρισης είναι απαραίτητες και αλληλένδετα συνδεδεμένες στον βαθμό που η απουσία κάποιου στοιχείου διακινδυνεύει το σύνολο των υπολοίπων.
ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ (Τομέας Περιβάλλοντος ) έχει διατυπώσει τις θέσεις του για την Διαχείριση των απορριμμάτων που επισημαίνουν την απαραίτητη αλληλουχία των παραπάνω προτεραιοτήτων με έμφαση σε ορισμένα κρίσιμα επιμέρους ζητήματα που η παράβλεψή τους οδηγεί σε ακύρωση του διαχειριστικού σχεδίου.
Για την πρόληψη –επαναχρησιμοποίηση .
-Η μείωση των απορριμμάτων με την εφαρμογή της διαλογής στην πηγή σε τέσσερα τουλάχιστον ρεύματα , η ενημέρωση των φορέων , των επιχειρήσεων και των καταναλωτών , η κινητροδότηση των καταναλωτών με την εγκατάλειψη του συστήματος χρέωσης τελών ανάλογα με τα τετρ.μέτρα των ακινήτων και εφαρμογή χρεώσεων ανάλογων με την παραγωγή απορριμμάτων (σύστημα «πληρώνω όσο πετάω» (PAYT) , με την οποία αναμένεται η μείωση κατά 20% τουλάχιστον των ποσοτήτων των απορριμμάτων , μέσω της ανακύκλωσης και των ποσοτήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. (βλ. και δημιουργία Διαδημοτικών Κέντρων Ανακύκλωσης, όπου θα προσέρχονται με ανακυκλώσιμα υλικά που θα ζυγίζονται μέσω ζυγοπλάστιγγας).
-Η δημιουργία πράσινων σημείων για την συλλογή των ογκωδών υλικών όπως έπιπλα, στρώματα , κλαδέματα , ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά υλικά είναι σημαντική για την μείωση του όγκου των απορριμμάτων και την κατεύθυνσή τους σε χώρους ανακύκλωσης.
-Η συλλογή των τηγανέλαιων με παράλληλη εγκατάσταση λιποσυλλεκτών στις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης είναι σημαντική γιατί απαλλάσσει τα αποχετευτικά δίκτυα από σημαντικές δαπάνες , λόγω συχνών επισκευών εμφράξεων (σημαντικό πρόβλημα των διαχειριστών αποχετευτικών δικτύων ) , απαλλάσσει τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων από ρύπανση του αποδέκτη λόγω αστοχιών στους λιποσυλλέκτες κλπ.
-Η χρησιμοποίηση της πλαστικής σακούλας μίας χρήσης με εφαρμογή ειδικού τέλους είναι μία προσωρινή λύση που θα βοηθήσει στην διασφάλιση του περιορισμού της χρήσης της σε 90 σακούλες ανά άτομο ανά έτος μέχρι το 2019 και σε 40 μέχρι το 2025, όπως αποφασίσθηκε πρόσφατα (τέλη Απριλίου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο). Η πλαστική σακούλα μίας χρήσης που διανέμεται δωρεάν στα περισσότερα των σούπερ μάρκετς έχει αποδειχθεί άκρως επικίνδυνη ιδιαίτερα για την πανίδα των θαλασσίων περιοχών .
-Η στήριξη από τον Δήμο δικτύων ανταλλαγής χρησίμων υλικών (ρούχα, βιβλία, έπιπλα, ηλεκτρονικά, μη ληγμένα φάρμακα ) , καταστημάτων πώλησης από δεύτερο χέρι κλπ.
– Η ενθάρρυνση της χρήσης ανθεκτικής συσκευασίας πολλών χρήσεων (επιστρεφόμενα μπουκάλια κλπ.)
-Ειδική μέριμνα για την διαχείριση τοξικών και επικίνδυνων νοσοκομειακών στερεών αποβλήτων .
Για την ανακύκλωση .
Η ανακύκλωση είναι οιαδήποτε εργασία ανάκτησης με την οποία τα απόβλητα μετατρέπονται εκ νέου σε προϊόντα, υλικά ή ουσίες που προορίζονται είτε να εξυπηρετήσουν και πάλι τον αρχικό τους σκοπό είτε άλλους σκοπούς. Με την ανακύκλωση εξοικονομείται κόστος και όγκος απορριμμάτων, εφόσον αυτή είναι αξιόπιστη , γίνεται κατά το δυνατόν μέσω διανομής στην πηγή με περισσότερα ρεύματα , συνοδεύεται από τα πράσινα σημεία για την συλλογή των χρήσιμων και ογκωδών υλικών, προϋποθέτει την χρήση κάδων αξιόπιστου σχεδιασμού , όχι ανοικτών, με θυρίδες εισαγωγής των υλικών, γίνεται συχνή συλλογή των υλικών.
Για την υποβοήθηση της χαμηλού κόστους ανακύκλωσης θα πρέπει να εφαρμοσθούν τέσσερα ρεύματα με τέσσερις κάδους και όχι τρεις, με βελτίωση των μπλε κάδων , ως εξής : Ο πρώτος κάδος θα αφορά το χαρτί , ο δεύτερος κάδος όλα τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα υλικά (πλαστικό, γυαλί , μέταλλα, ξύλα) τα οποία θα οδηγούνται για διαλογή στα ΚΔΑΥ (Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών ) και από εκεί στην ανακύκλωση , ο τρίτος κάδος θα δέχεται τα οργανικά και βιαποδομήσιμα υλικά που δεν αξιοποιούνται στην οικιακή κομποστοποίηση (βλ. παρακάτω) και οδηγούνται σε μεγαλύτερες μονάδες για την παραγωγή βιοαερίου και κομποστοποίηση σε δημοτικό επίπεδο.
Τέλος ο τέταρτος κάδος θα δέχεται τα υπολείμματα που θα οδηγούνται για τελική διάθεση στα ΧΥΤΥ .
Η δημοτική κομποστοποίηση που αφορά στην συλλογή μέσω καφέ κάδων θα είναι αποτελεσματική στον βαθμό που αποτελείται από κάδους καλά σχεδιασμένους , αφορά επιλεγμένα οργανικά υλικά για τα οποία ενημερώνεται ο καταναλωτής , συνδυάζεται με τακτική συλλογή των οργανικών υλικών από τα συνεργεία του Δήμου , ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες και είναι συμπληρωματική της οικιακής κομποστοποίησης, η οποία αφορά τους καταναλωτές που διαθέτουν κήπους ή γλάστρες, ζαρντινιέρες , θέλουν να χρησιμοποιήσουν το προϊόν της κομποστοποίησης ως εγγειοβελτιωτικό,, εξοικονομώντας κόστος για την συντήρηση των φυτών τους , κόστος για τον Δήμο κατά την συλλογή των απορριμμάτων με την μείωση του όγκου των οργανικών υλικών , είναι πλήρως ενημερωμένοι και τους διατίθενται δωρεάν κατάλληλα σχεδιασμένοι κάδοι .
Είναι γεγονός ότι τα οικιακά οργανικά αποτελούν το 35-50% του συνόλου των απορριμμάτων . Με την πλήρη εφαρμογή της μεθόδου της οικιακής κομποστοποίησης στους καταναλωτές και μόνο, θα μπορούσε να μειωθεί το σύνολο των προς διαχείριση ,από τους Δήμους, οικιακών οργανικών υλικών και κλαδεμάτων στο 35% τουλάχιστον ,του συνόλου των απορριμμάτων.
Για άλλες ανακτήσεις .
Σημαντικό στοιχείο για την παραγωγή χρήσιμων συμπληρωματικών προϊόντων κατά την διαχείριση των απορριμμάτων είναι η δημοτική κομποστοποίηση η οποία είναι προϊόν της ζύμωσης των οργανικών του τρίτου κάδου και των κλαδεμάτων των πράσινων σημείων. Η τεχνολογία που θα επιλεγεί μπορεί να παράγει προς αξιοποίηση, υπό την προϋπόθεση της προδιαλογής στις ΜΕΑ (Μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων) , βιοαέριο και κομπόστ εγγειοβελτιωτικό ανάλογα με την επιλογή της μορφής των μονάδων κομποστοποίησης (ανοικτές –κλειστές αερόβιες , κλειστές αναερόβιες ).
Για την διάθεση .
Πολύ σημαντικό ζήτημα είναι η ελαχιστοποίηση των υπολειμμάτων που προκύπτουν από τον τέταρτο κάδο και τα άλλα υπολείμματα από τα ΚΔΑΥ (βλ. παραπάνω) . Στην μείωση αυτή συνεισφέρει η ύπαρξη του πρώτου κάδου για την συλλογή μέσω διαλογής στην πηγή του χαρτιού (18% του συνόλου περίπου). Με την ύπαρξη των τεσσάρων ρευμάτων (τεσσάρων κάδων ) , θα οδηγείται για διαλογή στα ΚΔΑΥ το 25% των σημερινών ποσοτήτων. Το προκύπτον καύσιμο υλικό RDF (refuse derived fuel) από τα υπολείμματα, που αποτελείται από 62% χαρτί , 25% πλαστικό κλπ., θα μειωθεί δραστικά και έτσι η επιλογή για την τελική διάθεσή του (καύση, πυρόλυση, αεριοποίηση ή ταφή ) στην τσιμεντοποιϊα ή αλλού είναι πρόβλημα με ευχερέστερη μορφή επίλυσης, λαμβανομένων υπ όψιν περιβαλλοντικών και οικονομικών δεδομένων.
Χρονοδιάγραμμα-δεσμεύσεις.
Με βάση την οδηγία 98/2008/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και τον εφαρμοστικό νόμο (ΦΕΚ24/13/2/12) υπάρχουν δεσμευτικές προθεσμίες για την επίτευξη στόχων σχετικών με την διαχείριση των απορριμμάτων, α) « έως το 2020 η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των υλικών αποβλήτων όπως τουλάχιστον το χαρτί, το μέταλλο, το πλαστικό και το γυαλί από τα νοικοκυριά και ενδεχομένως άλλης προέλευσης στο βαθμό που τα απόβλητα αυτά είναι παρόμοια με τα απόβλητα των νοικοκυριών, πρέπει να αυξηθεί κατ΄ ελάχιστον στο 50 % ως προς το συνολικό βάρος». Αντίστοιχα στην Ελλάδα σήμερα ανακυκλώνεται το 16%. β) «έως το 2020 η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και η ανάκτηση άλλων υλικών, συμπεριλαμβανομένων των εργασιών επίχωσης (backfilling) όπου γίνεται χρήση αποβλήτων για την υποκατάσταση άλλων υλικών, μη επικίνδυνων αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων εξαιρουμένων των υλικών που απαντώνται στην φύση και τα οποία ορίζονται στην κατηγορία 17 05 04 του καταλόγου αποβλήτων πρέπει να αυξηθεί κατ ελάχιστον στο 70% κατά βάρος.
Επιπλέον με βάση πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η χρησιμοποίηση πλαστικής σακούλας πρέπει να περιορισθεί σε 90 σακούλες/άτομο/έτος μέχρι το 2019 και σε 40 αντίστοιχα μέχρι το 2025.Στην Ελλάδα σήμερα χρησιμοποιούνται 240 σακούλες /άτομο/έτος.
Συμπέρασμα.
Η καλή ολοκληρωμένη Διαχείριση των απορριμμάτων διασφαλίζεται αφού δοθεί έμφαση και στα παρακάτω ζητήματα:
1.Ενημέρωση των πολιτών για την σημασία του προγράμματος , της αυστηρής τήρησής του και των ωφελειών από την διαλογή στην πηγή.
2.Προώθηση με διοικητική και τεχνική υποστήριξη του προγράμματος κινητροδότησης «πληρώνω όσο πετάω» και άλλων τυχόν δημοτικών προγραμμάτων συλλογής τηγανελαίων και ελαχιστοποίησης χρήσης της πλαστικής σακούλας.
3.Εγκαιρη διασφάλιση των χρηματοοικονομικών πόρων για την Διαχείριση με υλοποίηση του κατάλληλου σχεδιασμού.
4.Εμμονή στην διασφάλιση των προγραμμάτων ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης με 4 ρεύματα (συμπεριλαμβανομένου ξεχωριστού ρεύματος για το χαρτί και τα οργανικά , πράσινα σημεία , επαναχρησιμοποίηση υλικών (ρούχα, βιβλία, έπιπλα, ηλεκτρονικά κλπ.) με ελαχιστοποίηση των υπολειμμάτων . Παραγωγή βιοαερίου και compost από τα κατάλληλα οργανικά απορρίμματα από δημοτικούς και οικιακούς κάδους.
Ελαχιστοποίηση των υπολειμμάτων και του RDF ώστε να εκμηδενισθούν οι δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την καύση ή την διάθεση σε ΧΥΤΥ.
6.Σύνταξη Δημοτικών προγραμμάτων για την έγκαιρη τήρηση των δεσμεύσεων και των χρονοδιαγραμμάτων της ΕΕ.
ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ- ΤΟΜΕΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ
Κίμων Χατζιμπήρος
ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΒΟΙΩΤΙΑΣ
Δημήτρης Μπάκας, Οργανωτικός Υπεύθυνος
Παναγιώτης Περγαντάς, Υπεύθυνος Τοπικών Θεμάτων
Ομαδα Εργασιας
Λύσανδρος Σπηλιόπουλος, Μαρία Βιτωράκη
