Ο ευαγγελιστής Λουκάς

-εκ του κατά Γεώργιον Δ. Τσεβάν- Βοιωτού ιστορικού το ανάγνωσμα-

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς κατήγετο εξ Αντιοχείας της Συρίας και ήτο ιατρός και περίφημος ζωγράφος. Εγκατασταθείς εις Θήβας επηγγέλετο τον ιατρόν και εν τω εκεί οίκω του εφιλοξένησε τον απόστολον Παύλον περιοδεύοντα και αναπτύσσοντα τα δόγματα της Χριστιανικής θρησκείας. Πιστεύσας εις την διδασκαλίαν του Παύλου ηκολούθησεν αυτόν εις απάσας τας περιηγήσεις του και χωρίς να είναι ούτε απόστολος , ούτε μαθητής του Χριστού, κατέστη συνεργάτης του Παύλου.

 Συνέγραψε κατ’ αυτόν ευαγγέλιον προς τον ηγεμόνα Θεόφιλον πιστεύσαντα εις Χριστόν, υπαγορεύοντος του Παύλου. Έπειτα εξέθηκε τας πράξεις των αποστόλων προς αυτόν τον Θεόφιλον. Μετά δε το πέρας της θείας αποστολής του Παύλου, ο Λουκάς επανέκαμψεν εις Θήβας , ένθα η φήμη αυτού ως θεραπεύοντος πάσαν νόσον είλκυσεν ασθενείς από των περάτων του τότε κόσμου. Εν Θήβαις ασκών την ιατρικήν και την ζωγραφικήν εν μέσω της λατρείας μυριάδων θαυμαστών ετελεύτησε τον βίον του εν ηλικία 80 ετών και ετάφη εν τω ομωνύμω νεκροταφείω. 

Επί του μνήματος αυτού ο Θεός θέλων να καταστήσει ένδοξον τον θεράποντα αυτού, έβρεξε κολλύρια , σύμβολα της επιστήμης του, και ένεκα τούτου γνωστός και περιβόητος κατέστη ο τάφος αυτού εις σύμπαντα τον κόσμον. H φέρουσα το σεπτόν σώμα αυτού μαρμαρίνη λάρναξ σώζεται έτι και νυν και απολαύει φήμης φαρμάκου θεραπεύοντος πάσαν νόσον, ιδία δε τας χρονίας νόσους των οφθαλμών. 

Οι ασθενείς ξέοντες δια μαχαίρας ελαχίστην ποσότητα εκ του μαρμάρου χρησιμοποιούσι τούτο ρίπτοντες εντός ύδατος προς πόσιν ή πλύσιν των οφθαλμών.

Ο τάφος όμως ούτος θεωρείται ως ρωμαϊκός πολύ μεταγενεστέρων χρόνων. Ο Κωστάντιος ο υιός του Μ. Κωνσταντίνου μετεκόμισε το λείψανον του αγίου Λουκά, δι’ Αρτεμίου μεγάλου δουκός και μάρτυρος και κατέθεσεν αυτό εν τω ναώ των αγίων Αποστόλων υπό την ιεράν τράπεζαν μετά Ανδρέου και Τιμοθέου. Λέγεται ότι ο Λουκάς πρώτος την εικόνα της Αγίας Θεοτόκου εν αγκάλαις φέρουσαν τον Χριστόν εσχεδίασεν επί κηρού και είτα ζωγραφήσας ετέρας δυο προσέφερεν εις την μητέραν του Κυρίου ειπών « ει αρεστόν αυτή εστίν». Αύτη δε αποδεχθείσα είπεν: «η χάρις του υπ’ εμού τεχθέντος είη δι’ εμού μετ’ αυτών».

 Εκ τούτου μετεδόθη η εικών αύτη εις ολόκληρον τον χριστιανικόν κόσμον. Ο Λουκάς εζωγράφισε και τας εικόνας πάντων των Αποστόλων. Εις τον Λουκάν αποδίδεται και η εικών της Αθηναίας Παναγίας, περί ης ο Γ. Κωνσταντινίδης εν τη ιστορία των Αθηνών 73 λέγει: « κατά τον πρώτον χριστιανικόν αιώνα Ανανίας τις μετεκόμισεν εκ Θηβών εις Αθήνας ιεράν τινά εικόνα της Θεοτόκου, ην είχε ζωγραφήσει ο ευαγγελιστής Λουκάς, και ναόν οι ιθαγενείς ανεγείραντες ανεστήλωσαν εν αυτώ την εικόνα, ήτις Αθηναία Παναγία απεκλήθη και ήτις περί τα τέλη του Δ’ αιώνος ευρέθη εις περί τον Τραπεζούντα όρος Μελά, όπου ιδρύθη η περίφημος του Σουμελή μονή επ’ ονόματι της Θεοτόκου». 

Εις τον ευαγγελιστήν Λουκάν αποδίδεται και η εν τη εκκλησία του Αγ. Δημητρίου εν Θήβαις εικών της Μεγάλης Παναγίας ή ως η Μεγάλη Παναγία.

Ο άγιος Λουκάς απολαύει εν Θήβαις μεγάλου και γενικού σεβασμού και η μνήμη αυτού εορτάζεται την 18ην Οκτωβρίου πανδήμως. Άπαντα τα σχολεία της πόλεως και των προαστείων και σύμπας ο λαός της πόλεως και των προαστείων μετά των αρχών εν μονοεκκλησία μετέχουσι της δημοφιλούς εορτής του πολιούχου Αγίου Λουκά.

Σημ.: ο πολιούχος της Θήβας επί των ημερών μας είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Καλοκτένης (29 Απριλίου).

Του Νίκου Αθ. Μίνη