Η Κλινική Διαιτολόγος, Μαριάννα Βλάχου, μας εξηγεί την αξία της ντομάτας στη διατροφή και τη υγεία μας, τώρα που βρίσκεται στην εποχή της και ξαναπαίρνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στη σαλάτα και τα γεμιστά.
Η ντομάτα είναι ένα μονοετές φυτό που ζει μόνο μερικά χρόνια, ενώ υπάρχουν πάνω από 10.000 ποικιλίες και υβρίδια. Κατάγεται από την Κεντρική και Νότια Αμερική (Περού), όπου και καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά. Έπειτα, μέσω του Περού, μεταφέρθηκε με τη μορφή ζιζανίου με σπόρους καλαμποκιού στο Μεξικό, ενώ οι Ινδιάνοι και οι Αζτέκοι ήταν αυτοί που άρχισαν την συστηματική της καλλιέργεια. Οι Ισπανοί θαλασσοπόροι (Χρ. Κολόμβος) έφεραν τη ντομάτα στην Ευρώπη το 16ο αιώνα, μαζί με το καλαμπόκι, την πατάτα και την πιπεριά. Στη χώρα μας άρχισε να καλλιεργείται συστηματικά από το 1925, ενώ η βιομηχανική επεξεργασία της ξεκίνησε 30 χρόνια αργότερα.
Η διατροφική αξία της
Η ντομάτα αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από νερό (94,5%) και ένα σύνολο θρεπτικών συστατικών. Είναι ιδιαίτερα πλούσια σε:
βιταμίνη C
βιταμίνη Α
βιταμίνη Ε
μεγάλες ποσότητες κιτρικών και οξαλικών οξέων
β-καροτένιο
φολικό οξύ
σελήνιο
κάλιο
μαγνήσιο
ασβέστιο
φώσφορο
σίδηρο
ψευδάργυρο
χαλκό
μαγγάνιο
λυκοπένιο (ισχυρή αντιοξειδωτική ουσία)
φλαβονοειδή αντιοξειδωτικά (προανθοκυανιδίνη, κατεχινικό οξύ, φλαβόνη, φλαβονόλη, καμφερόλη και κερκετίνη)
Δεν περιέχει χοληστερόλη, σχεδόν καθόλου νάτριο, ούτε κορεσμένα λίπη.
Δράσεις
Πρόληψη του καρκίνου, όπως έχει καταδειχθεί από πολλές μελέτες, οι οποίες έχουν δείξει ότι η τακτική και επαρκής κατανάλωσή της μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε ποσοστό που φτάνει ακόμα και το 40%, για περιστατικά που αφορούν κυρίως στον καρκίνο του παχέος εντέρου, της ουροδόχου κύστης, ενώ κάποιες άλλες αναφέρουν και τον καρκίνο του προστάτη, του πνεύμονα και του στομάχου. Η δράση αυτή οφείλεται στα φλανοβοειδή, τα οποία σημειωτέον, υπάρχουν κυρίως στη φλούδα της ντομάτας.
Αντιοξειδωτική δράση (λυκοπένιο, β-καροτίνη, σελήνιο, βιταμίνες Ε και C) και εξουδετέρωση των ελεύθερων ριζών (άμβλυνση συνεπειών γήρανσης)
Πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων
Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος
Ανασυγκρότηση και αποκατάσταση κυττάρων
Αύξηση γονιμότητας και σεξουαλικότητας
Καλή λειτουργία μεταβολισμού
Καλή λειτουργία νευρικού συστήματος
Αντιμετώπιση διαταραχών μεταβολισμού γλυκόζης
Ομαλή καρδιακή λειτουργία
Αντιμετώπιση του στρες
Αντιμετώπιση των μυικών κραμπών
Συμβάλλει στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας
Πρόληψη ωχράς κηλίδας
Το χρώμα της
Το λυκοπένιο αποτελεί μέρος της οικογένειας των καροτενοειδών ουσιών, οι οποίες δεν είναι δυνατόν να κατασκευαστούν από τον ανθρώπινο οργανισμό. Πρόκειται για φυσικοχημικές ουσίες που ευθύνονται για το χρώμα των φρούτων και λαχανικών. Το β-καροτένιο αποδίδει το πορτοκαλί χρώμα, ενώ το λυκοπένιο το κόκκινο χρώμα. Η ντομάτα είναι το λαχανικό που είναι το πλουσιότερο σε λυκοπένιο, δικαιολογώντας και το κόκκινο χαρακτηριστικό της χρώμα.
Τι να προσέξουμε:
Οι φρεσκοκομμένες ντομάτες είναι πλουσιότερες σε βιταμίνες και καλό θα είναι να τις καταναλώνετε όσο γίνεται πιο σύντομα από τη στιγμή αγοράς τους.
Οι πιο αρωματικές και πλούσιες σε ζωτικές ουσίες είναι οι ντομάτες εποχής, που δε χρειάζονται θερμοκήπιο και είναι διαθέσιμες στη χώρα μας από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο.
Οι μικρότερες είναι συνήθως πιο νόστιμες από τις μεγαλύτερες, ενώ ιδιαίτερα γλυκά είναι τα μικρά ντοματάκια.
Οι ντομάτες συνεχίζουν να ωριμάζουν στην κουζίνα, γι’ αυτό καλό θα ήταν να μην διατηρούνται στη συντήρηση, καθώς χάνουν το άρωμά τους.
Ωμή ή μαγειρεμένη;
Το λυκοπένιο απελευθερώνεται μόνο μετά από θέρμανση και είναι λιποδιαλυτό, απαιτεί δηλαδή κάποιο λιπαρό για τη διάλυσή του. Αναφορικά με την πρόσληψη λυκοπενίου, μια σάλτσα ντομάτας είναι καλύτερη από μια φρέσκια ντοματοσαλάτα. Το αντίθετο ισχύει για τις βιταμίνες και κυρίως για τη βιταμίνη C. Με άλλα λόγια η ντομάτα είναι έτσι κι αλλιώς πολύ χρήσιμη.
Μαριάννα Βλάχου Κλινική Διαιτολόγος
http://www.mariannavlachou.gr
